İş Yatırım' dan Dev Enerji Sektörü İlk Çeyrek Değerlendirmesi

İş Yatırım' dan Dev Enerji Sektörü İlk Çeyrek Değerlendirmesi

İş Yatırım Enerji Raporu:

2024 yılının ortasından itibaren düşüş eğilimine giren enerji fiyatları bu yılın ilk çeyreğinde de aşağı yönlü hareketini sürdürmüştür. Dünya Bankası'nın petrol, doğal gaz ve kömür fiyatları ile oluşturduğu enerji fiyat endeksi yılın ilk çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre %3,2 gerilemiştir. Bu düşüş, Nisan ayında ABD tarafından açıklanan yeni gümrük vergilerinin etkisiyle hız kazanmıştır. Enerji fiyat endeksi Nisan'da 87,9 ile 2021 yılının Mayıs ayından bu yana en düşük seviyesine gerilemiştir. Küresel petrol fiyatları Ocak ayında varil başına 82 USD düzeyine çıkmış, ardından ekonomik aktiviteye yönelik endişeler nedeniyle düşüş eğilimine girmiştir. Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) Nisan ayında yayımladığı raporunda 2025 yılı küresel petrol talep tahminini bir önceki aya göre günlük 300 bin varil düşürürken, bu düşüşte artan ticari gerginliklerin rolünü vurgulamıştır.

Yaşanan gelişmelerin neticesinde Nisan ayında Brent, Texas ve Dubai petrollerinden oluşan Dünya Bankası petrol endeksi 65,9 bandına gerileyerek 2021 yılının Nisan ayından bu yana en düşük seviyesine gerilemiştir. Küresel doğal gaz fiyatlarında 2025 yılının ilk çeyreğinde kuvvetli bir görünüm gözlenmiştir. 1 Ocak 2025'te Rusya'dan Avrupa'ya Ukrayna üzerinden yapılan 5 yıllık doğal gaz transiti anlaşmasının Ukrayna tarafından yenilenmemesi, Avrupa'nın LNG ithalatına daha fazla yönelmesine ve küresel LNG talebinin yükselmesine neden olmuştur. Ayrıca, AB komisyonu tarafından yapılan açıklamaya göre Avrupa Birliği, 2027 sonuna kadar Rusya'dan doğal gaz ithalatını tamamen durdurmayı planlamaktadır.

Bununla birlikte, yılın ilk iki ayında ABD ve Avrupa'da hava sıcaklıkları mevsim normallerinin altında gerçeklemiş, bu kapsamda ısınma amaçlı doğal gaz talebi de artmıştır. 2024 yılı genelinde fiyatların düşük seyretmesinin etkisiyle küresel arzda yaşanan azalma, bu yılın ilk çeyreğinde artan talebin karşılanamamasına neden olmuştur. Bu gelişmeler sonucunda doğal gaz fiyatları 2025 yılının ilk çeyreğinde, bir önceki çeyreğe göre %24,2, bir önceki yılın aynı dönemine göre de %65,8 artış kaydetmiştir. Küresel kömür fiyatlarındaki düşüş eğilimi bu yılın ilk dört ayında da devam etmiştir. Artan yenilenebilir enerji üretiminin yanı sıra özellikle Çin ve Hindistan'ın Avustralya'dan ithal ettiği kömür miktarını azaltması ve küresel ticarete yönelik endişeler fiyatlardaki düşüş eğilimini hızlandırmıştır.

Avustralya kömürünün fiyatı 98,6 USD/mt seviyesine gerileyerek 2021 yılından bu yana ilk defa 100 USD düzeyinin altında kaydedilmiştir. Yurt içinde enerji fiyatları 2025 yılında küresel eğilimlerin aksine yükseliş kaydetmiştir. Nisan ayı itibarıyla özel kapsamlı TÜFE göstergelerindeki enerji fiyatlarında yıllık ve aylık bazda sırasıyla %4,3 ve %48,1 artış görülmüştür. Yİ-ÜFE göstergeleri içerisindeki enerji fiyatlarında da paralel olarak aylık ve yıllık bazda sırasıyla %0,6 ve %12 artış yaşanmıştır.



Yurt içinde elektrik enerjisi üretimi 2025 yılının ilk üç ayında geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre %1,1 oranında artarak 83 TWh seviyesinde gerçekleşmiştir. Böylece çeyreklik bazda elektrik üretimindeki artış eğilimi 7. çeyreğe taşınmıştır. 2025 yılının ilk çeyreğinde, Türkiye'de elektrik üretiminde kaynak dağılımı önemli ölçüde değişmiştir. 2024'ün aynı döneminde hidroelektrik santrallerin üretimdeki payı %26 iken bu oran 2025'te %17'ye gerilemiştir. Bu düşüşte, azalan yağışlar ve kuraklık etkili olmuştur. Buna karşılık, doğalgaz santrallerinin üretimdeki payı %14'ten %25'e yükselmiş ve kuraklığın etkilerini telafi edici bir rol üstlenmiştir. Diğer kaynakların payı incelendiğinde 2025 yılının ilk 3 ayı itibariyle üretimin %35'nin kömürden, %5'inin güneş enerjisinden, %11'inin de rüzgar enerjisinden sağlandığı gözlenmektedir. Söz konusu dönemde yenilenebilir enerji kaynaklarının üretimdeki payı 2024 yılına göre 13 puan gerileyerek %35,8 seviyesine gerilemiştir.



Uluslararası Yenilenebilir Enerji Ajansı (IRENA) verilerine göre 2024 yılında küresel yenilenebilir enerji kapasitesi bir önceki yıla göre %15,1 artarak 4.448 GW'a ulaşmıştır. Böylece yenilenebilir enerji kaynaklarının toplam kapasite içerisindeki payı %46,4'e yükselmiştir. Yenilenebilir enerji kapasitesindeki en yüksek pay %42 (1.865 GW) ile güneş enerjisi santralleri olurken, hidroelektrik elektrik santrallerinin payı %29'a, rüzgar enerjisi santrallerinin payı da %25'e yükselmiştir. TEİAŞ verilerine göre, 2025 yılının ilk dört ayında elektrik üretiminde toplam kurulu güç 2,4 GW artışla 118,4 GW seviyesine ulaşmıştır. Söz konusu artışın 2,1 GW'ı güneş, 0,3 GW'ı ise rüzgar enerjisi santrallerinden kaynaklanmıştır. Böylece, Nisan 2025 itibarıyla yenilenebilir enerji santrallerinin toplam kurulu güç içerisindeki payı %58,8 seviyesine ulaşmıştır. Ülkemizdeki kurulu gücün %41,6'sını termik (doğal gaz, kömür vb.), %27,2'sini hidrolik, %18,6'sını güneş ve %11,2'sini rüzgâr santralleri oluşturmaktadır.

Türkiye'nin enerji ithalatı* 2025 yılının ilk çeyreğinde yıllık bazda %3,1 artarak 18,3 milyar USD (toplam ithalatın %12,5'i) olmuştur. Söz konusu dönemde ham petrol ithalatı ise %3,5 düşüşle 7,1 milyon tona gerilemiştir.

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) elektrik üretim ve dağıtım maliyetlerinde yaşanan artış nedeniyle mesken, kamu ve özel sektör abone gruplarına %15, sanayi abone grubuna %10 ve tarımsal faaliyetler abone grubuna %12,4 fiyat artışı yapmıştır. Öte yandan, Nisan-Aralık arasında Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizması (YEKDEM) maliyetlerini revize ederek megavatsaat başına 204,35TL ile 488,64 TL bandında belirlemiştir.

Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş. (BOTAŞ) tarafından yapılan açıklamaya göre 5 Nisan 2025'den itibaren geçerli olmak üzere nihai doğal gaz satış fiyatları sanayi tüketicileri için ortalama %20, elektrik üretim santralleri için ise ortalama %24,2 oranında artırılmıştır.

Enerji Piyasaları İşletme A.Ş. (EPİAŞ) 5 Nisan 2025'den itibaren geçerli olmak üzere Gün Öncesi Piyasası ve Dengeleme Güç Piyasası tavan fiyatını 3.000 TL/MWh'den 3.400 TL/MWh'ye yükseltirken, taban fiyatında değişiklik yapmayarak 0 TL olarak korumuştur.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Sakarya Gaz Sahası'nda ilk üretim fazının tamamlandığını, sahadan günlük 9,5 milyon metreküp doğal gaz üretimi yapılacağını açıklamış olup, bu miktardaki gazın 4 milyon evin doğal gaz ihtiyacını karşılayacağını belirtmiştir.