Türkiye' de Sanayi Üretimi Gerçekten Düşüyor mu?

Türkiye' de Sanayi Üretimi Gerçekten Düşüyor mu? Küresel daralmanın da etkisiyle, dünyada ve yurtiçinde sanayi üretim verilerinde yavaşlama ve daralma gözlemlenmeye başladı.

Türkiye' de sanayi üretimini kalem kalem inceleyen Ziraat Yatırım, aylık bazda elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksinin haziranda %1,9 oranında yükselişin ardından temmuzda %4,5 artışla toparlanmayı sürdürdüğünü, imalat sanayi üretiminin ise haziranda %1 artışın ardından, temmuzda %2,3 düşüş kaydederken, madencilik ve taş ocakçılığı üretimi %5,1 oranında belirgin düşüşün ardından, temmuzda %1,5 oranında düşüş gösterdiğini tespit etti.

Ziraat Yatırım Türkiye Ekonomisi: Temmuz Sanayi Üretimi Raporu

Sanayi üretiminde yavaşlama sinyalleri

Sanayi üretimi, temmuz ayında mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış bazda aylık %1,8 azalış kaydederek yavaşlama kaydetti. Bir önceki aya ilişkin veri ise %0,7 artıştan %0,8 artış seviyesine yukarı yönlü revize oldu.

Son aylarda sanayi üretim verilerinde tatil dönemlerinin ve özellikle savunma sanayine dair kalemlerin etkisiyle dalgalanma gözleniyor. Nitekim söz konusu sektörde mart ayındaki güçlü artış sonrası nisan ayında düzeltme ve ardından mayıs ve haziran aylarında artış gözlemlemiştik. Sanayi üretiminin detaylarına bakıldığında, aylık bazda elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi haziranda %1,9 oranında yükselişin ardından temmuzda %4,5 artışla toparlanmayı sürdürdü, imalat sanayi üretimi ise haziranda %1 artışın ardından, temmuzda %2,3 düşüş kaydederken, madencilik ve taş ocakçılığı üretimi %5,1 oranında belirgin düşüşün ardından, temmuzda %1,5 oranında düşüş gösterdi.

Sanayi üretiminin takvim etkisinden arındırılmış yıllık bazda değişimine bakıldığında ise %8,5 artışın ardından %5 artışa kısmi yavaşladığı görüldü, önceki ay açıklanan veride düşük baz etkisi destekleyici bir görünüm sunmuştu. Sanayinin alt kolları bazında bakıldığında madencilik ve taş ocakçılığı sektörü endeksinin yıllık bazda %0,5 azaldığı, imalat sanayi sektörü endeksinin %5,5, elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksinin ise %5,8 artış kaydettiği gözlendi.

• Büyüme görünümüne dair bilgi vermesi açısından çeyreksel veriler birlikte değerlendirildiğinde, sanayi üretimi bu yılın ilk çeyreğinde yıllık (bir önceki yılın aynı çeyreğine göre) %0,7 artış kaydederken, bu yıl 2. çeyrekte ise artış hızı %5,6'ya belirgin şekilde hızlanmıştı. Temmuz ayı verileri değerlendirildiğinde ise sanayi üretimi 3. çeyreğe hız keserek başladı.

• Sanayi üretimini aylık bazdaki katkılara göre incelediğimizde yatırım harcamalarının göstergesi olan sermaye malı imalatının 0,6 puan, ihracat görünümü için izlediğimiz ara malı imalatının ise 0,7 puan ile sanayi üretimini aşağı çektiği gözlenmekte. Bununla birlikte, tüketim malları tarafında, dayanıksız tüketim malları sanayi üretimini 0,8 puan ve dayanıklı tüketim mallarının ise sanayi üretimini 0,1 puan ile negatif yönde etkilediği görülmekte. Enerji imalatının ise (0,2 puan) sanayi üretimini sınırlı pozitif etkilediği görülmekte.



• Temmuzda imalat sanayi kalemi altındaki 24 sektörün 7'sinde aylık artış ve 17'sinde ise aylık düşüş yaşandı (haziranda 24 sektörün 9'unda aylık artış ve 15'inde ise aylık düşüş gözlenmişti) Temmuzda özellikle aylık bazda tütün ürünleri imalatı (%2,6) artış başta olmak üzere, deri ve ilgili ürünlerin imalatı (%2,1), diğer metalik olmayan ürünlerin imalatı (%2,1) en güçlü artışı sergileyen sektörler oldu. Buna karşın, ağaç ve mantar ürünleri (-%8,2), diğer ulaşım araçlarının imalatı (-%7,5) ve makine ve ekipmanlarının kurulumu ve onarımı sektörleri (-%7,4) en sert düşüş kaydeden sektörler olarak öne çıktı.

• Sanayi üretimine teknoloji kırılımına göre bakıldığında aylık bazda temmuzda orta-yüksek teknoloji grubunda kaydedilen %3,5 artışa karşın, yüksek teknoloji grubunda %18,8, düşük teknoloji grubunda %3,1 ve orta-düşük teknoloji grubunda ise %1,6 oranında düşüşler yaşandığı görüldü.

• Ağustos ayında öncü göstergelerin seyrine baktığımızda imalat PMI verisi daralma hızını azaltmış, reel kesim güven endeksi ise nisan ayından bu yana ilk kez 100 eşik değerinin üzerine çıkmıştı. Perakende ticaret ve hizmet sektörü güven endeksleri de aylık artış kaydetmişti. Bununla birlikte arındırılmış kapasite kullanım oranı, ağustos ayında %73,6'ya gerilerken 2020'den bu yana en düşük seviyeye gerilemişti. Temmuzda rekor seviyeye yükselen ihracat ise ağustosta hem aylık hem de yıllık bazda düşmüştü.

• Yılın geri kalanında TCMB'den devam etmesi beklenen faiz indirimleri ve finansal koşulların yanı sıra Almanya başta olmak üzere önemli ihracat pazarlarındaki görünümün ihracat kanalıyla Türkiye ekonomisine yansıması, ABD'nin tarife politikasının da sanayi üretiminin seyrinde belirleyici başlıca unsurlar olmayı sürdürmesi beklenmekte.