Türkiye’nin aslında ihtiyacı olmayan bir swap hattı Japonya ve İngiltere ile kurulmak üzere.

Amerikan dolarının sokaklara saçılıp, çöp tahvil dediğimiz ödenmesinin mümkün olmadığı düşünülen tahvillerin bile devlet tarafından satın alındığı bir dönemde, faizlerin eksiye geçeceği konuşulmasına rağmen, dolara yüzde 7-8 leri bulan faiz ödeyen, borcunu tarihinde hiç aksatmamış Türkiye’nin, dolar bulamaması mümkün mü? Hayır, bunu böyle bir dönemde, dış piyasalar ile her türlü döviz alışverişini kesip, dövizde uluslararası işlemleri durdurmaya çalışan ve yurtiçi / yurtdışı iki farklı kur oluşmasını sağlayacak adımlar atan bir ekonomi yönetimi bile beceremezdi bence ( hukuken sıkıntı olmasın böyle bir yönetim var demiyorum, olsaydı bile diyorum) Türkiye’ye dolar gelecektir hem de yağmur gibi…

Tüm dünya borsaları eski tepe noktalarına dönüyor. Ekonomiler açılıyor, Türkiye dışında çoğu ülkelerde okullar açıldı. Turizm vs hayat yeniden başlayacak, kötümser olanlar tüm dünyada kısa vadede para kaybediyorlar. Borsalar yapısı itibariyle iyimserliğin ödüllendirildiği bir yerdir aslında. Tüm borsalarda açığa satış yasakları da kalkıyor. Bu ortamda Türkiye’ye para gelmesini nasıl engellersiniz?

Yukardaki nedenlerin yanında, daha bir çok madde var. Türkiye’de yatırımı olan ve yatırımlarına devam etmek isteyen ülkeler var. Japonya, Rusya, İngiltere, Katar ve Çin gibi…Türkiye’nin cari açığının artmasına neden olan köprü, şehir hastanesi, nükleer santral ve enerji yatırımları gibi bir çok yatırım var bunların tamamı dış kaynaklı kredi ve tıkır tıkır ödeniyor ve sıfır faiz de değil neden çarkı durdurup, alacakları dolar yerine uzun vadeli TL tahvili almak zorunda kalsınlar? Türkiye sistemin dışına atamayacakları kadar büyük bir ekonomi.

Bir ülke eğer borçlanmakta zorlanıyorsa, hazine ihalelerine talep gelmiyorsa sıkıntı büyük demektir. Son ihalelerde böyle bir şey oldu mu? Hayır…peki bankalar sendikasyon kredisini çevirebiliyor mu? Yani yurtdışından yeni kaynak buluyor mu ? Evet…Peki derdimiz ne ? Merkez Bankası sırf kuru düşürmek adına rezervleri eritme gibi bir hata mı yapmış ?Ülkemize giren yabancı spekülatör çıkmak istediğinde onu da düşünüp ucuza dolar mı vermişiz? Kar etmeden göndermemek gibi bir huyumuz var. Halbuki kurun seviyesine müdahale etmiyoruz diyorduk. Bu sıcak para manipülatörleri keşke daha yüksek fiyata dolar almak zorunda kalıp, burada zarar etselerdi diye içinizden geçmiyor mu?

DOLAR 10 LİRA OLUR MU?

Dolar 10 lira olur mu? Her dolar yükselişinde bunu yazmak zorunda kalıyorum buna müsade etmezler. Avrupa’nın yanı başında Çin’den ucuz bir asgari ücret, devasa tarım toprakları ve genç nüfusu olan bir ülke 10 sene içinde üretim devi olur. Çin’den fabrikayı söken buraya getirir. Bu yüzden hele elindeki mevduatın yarısı dolar olan bir halka sahip bir ülkede kimse vatandaşa para kazandırmaya bu kadar hevesli olmaz. Bu yüzden dünya çapında çok daha büyük bir kriz olmazsa o tür bir hareket beklemiyorum.

Vatandaşın amacı ise aslında sadece parasının değerini korumak, yıllardır hiç kaybettirmeyen gayrimenkul fiyatları çökmüş, dolar ve altına sığınanlar kendini kurtarmış. Gayrimenkulde önümüzdeki dönemde ilginç fırsatlar olabileceğini düşünüyorum, çünkü Avrupa’da ya da dünyanın herhangi bir yerinde bir ev ile orta sınıf bir otomobil aynı fiyata derseniz, hemen arabayı sat evi al, işe de at ile bile gitsen olur derler.

Dolarda yurtdışında fiziki takas işlemlerinin zor olduğu bir döneme girdik. Yabancı bazı bankalar para gücüyle manipülasyon yapabildikleri bazı ülke para birimleri içinde TL’ yi de görüyordu. Son dönemde bazı denemeleri karşılığında TL takas yükümlülüklerini yerine getiremediler. Çünkü Türk Bankaları onlara bunu vermedi. Elinde olmayan TL ile dolar alıp, dolar fiyatlarını yükseltip, ödemesi gereken TL’yi Türk Bankalarından borç alıp para gücüyle yukarı ittikleri bir dolar kuru vardı. Bunun tersini yapıp doları aşağı da çektiler zamanında ve çok para kazandılar o zaman sorun görmeyenler, şimdi evet sorun varmış diyorlar. Sıcak para girerken iyidir ama çıkarken böyle sorun yaratır. Artık fiziki takas olmayan sadece teminat takası üzerinde kendi aralarında yeni bir sistem kuracakları konuşuluyor. Bu ilerde çok daha büyük sıkıntılar yaratabilir. Devlet tarafından takibi yapılmalıdır.

Türkiye elinde yaklaşık 40 milyar dolara yakın altın stoğu tutuyor. Yastık altında ise bunun 3 katı daha olduğu tahmin ediliyor. Bir açıdan bakıldığında da, bu kadar krize rağmen yıkılmamasının bir nedeni de bu ihtiyat..Eskiden 40 milyar dolarlık bu altının büyük kısmı yurtdışındaydı ve onu teminat gösterip kredi almak zaten kolaydı çünkü onun kasasındaydı. Bu altının tamamı artık Türkiye’de o yüzden Japonya’dan veya İngiltere’den bu altını gönderip karşılığında para almak çok kolaydır. Veya o ülkenin hazine bonosunu satın alırsanız, o ülke parasını size teminat olarak verir. Önemli olan o hazine bonosunu TL ile alabilecek miyiz? Altın veya başka bir garanti vermeden (bor, toryum vs)bunu yapacaklar mı? Basında yer alan beklentilere göre bu perşembe Japonya Başbakanı bu müjdeyi verecek. Merakla bekliyoruz demek isterdim ama aslında bir hastane açılışında açıklanacak olan, kısa vadeli bir borç olan swap gibi komik bir krediyi, çok büyük bir destek veya başarı gibi sunmak, sadece dolarda kısa vadeli bir düşüşle para kazanmak isteyen manipülatörlerin işine yarayacaktır. Bu açıklamanın yeri o ortam olmamalıdır. Açılışta swap konusunun bahsi bile açılmamalı ve ekonomik bir toplantı sırasında açıklama yapılmalıdır.

Ali Bahçuvan / Ekonomist