Türkiye aşı tartışmaları büyüyor. Kaç tane aşı var? Farkları Neler? mRNA Nedir? Aşılar ile ilgili bütün detaylar

Dünyayı sarsan ve ölenlerin sayısının 1,5 milyonu geçtiği yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınında, dünyada hızla devam eden aşı çalışmalarından müjdeli haberler geliyor. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, Türkiye’nin sözleşme yaptığı aşının ilk kısmının 11 Aralık’tan sonra gelmesinin beklendiğini açıkladı. Bu açıklamanın ardından, aşıların güvenilirliği, kimlere ne zaman yapılacağı, aşı için ücret ödenip ödenmeyeceği konuları tartışılmaya başlandı. Türkiye’ye hangi aşı gelecek? Diğer aşılardan farkları neler?

Farklı aşı çalışmalarını yakından takip eden Türkiye, bir “inaktif” virüs aşısının temini için sözleşme imzaladı, bir mRNA aşısı için de görüşmeler devam ediyor. Sözleşme yapılan Çinli SinoVac firmasının geliştirdiği Kovid-19 aşısının ilk kısmının Türkiye’ye 11 Aralık’tan sonra gelmesi bekleniyor.

“İnaktif aşı” ne demek?

Türkiye’de geliştirilen aşılardan ilk klinik çalışmalara ulaşan aşı “inaktif” diye biliniyor. “Ölü aşı” olarak da adlandırılan inaktif aşılar, farklı hastalıklar için uzun yıllardır Türkiye’de uygulanan ve uzun dönem güvenlilikleri bilinen aşılar olarak açıklanıyor.

Çin aşısının yöntemi nedir?

FAHRETTİN KOCA: İnaktif yöntemle üretildi. Bu yöntemi kullanması nedeniyle daha fazla tercih edilmesi gereken aşıdır. Üretildiği ülkeye odaklanmak yanlış, yönteme odaklanmak lazım. Ben diyorum ki bu yöntem, en eski yöntemdir. Yıllardır bu yönteme dayalı olarak aşılar üretildi. Uzun vadede test edilmiştir. Bir yan tesiri yoktur. Çin’le yaptığımız anlaşma 50 milyon… Bunun üzerini diğer yöntemle üretilen aşılarla tamamlamak durumundayız. Ama şu gerçeği de unutmayalım: Diğer aşıların uzun vadede ne tür etkiler geliştirebileceğini bilmiyoruz. İnaktif aşılar, kolay üretilebilir aşılar değil. Maliyeti çok yüksektir. O nedenle diğer yöntem daha fazla tercih edilen yöntem oldu.

Fahrettin Koca aşının ilk olarak şahsına yapılacağını duyurmuştu.

Sağlık Bakanı Fahrettin Koca: “Aşıyla ilgili tüm onay süreçleri bittikten sonra bir hastaneye gideceğim ve kamuoyunun huzurunda aşıyı yaptıracağım. Ardından da o hastanede bulunan bütün sağlık çalışanlarımız aşılarını yaptıracaklar.”

Aşı Türkiye’ye ne zaman gelecek?

Farklı aşı çalışmalarını yakından takip eden Türkiye, bir “inaktif” virüs aşısının temini için sözleşme imzaladı, bir mRNA aşısı için de görüşmeler devam ediyor. Sözleşme yapılan Çinli SinoVac firmasının geliştirdiği Kovid-19 aşısının ilk kısmının Türkiye’ye 11 Aralık’tan sonra gelmesi bekleniyor.

Hangi Aşı daha güvenilir?

Fahrettin Kocanın Ahmet Hakan ile gerçekleştirdiği röportajda verdiği ifade; “İnaktif yöntemle üretilen aşılar daha güvenilirdir. Tarihte bilinen en iyi yöntem budur. Bunun uzun vadeli sonuçlarını biliyoruz. Virüsün genetik yoluyla geliştirilen mRNA aşıları, kısa vadede iyi sonuç verdi. Ama orta ve uzun vadede nasıl bir etkisi olacağını bilmiyoruz.”

Aşıların güvenilirliği nasıl test edilecek?

Türkiye’deki bilim insanları ve Sağlık Bakanlığı aşının menşeini değil, güvenilirliği ve etkililiğini yakından izliyor. Bir aşının Türkiye’de kullanıma girmesi, o aşıyla ilgili bütün çalışmaların yapılması anlamına geliyor. Aşılar konusunda verilecek kararları ve atılacak somut adımları, geliştirilen aşıların kısa ve uzun dönem güvenilirliği ile etkililiği belirleyecek. Aşılar geldiğinde öncelikle uluslararası akredite Halk Sağlığı ve Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu (TİTCK) Laboratuvarları tarafından ithal edilen tüm aşılarda da uygulanan incelemeler yapılacak.

Aşılamalar ne zaman başlayacak?

TİTCK Laboratuvarları tarafından yapılacak incelemelerde aşının güvenilirlik testlerinin olumlu çıkması ve Faz 3 çalışmalarının erken sonuçlarının açıklanması gerekiyor. Bunların ardından ortaya çıkacak veriler TİTCK tarafından değerlendirilecek ve Türkiye standartlarına uygun bulunduğu takdirde erken kullanım izni verilecek. Aşıların uygulanmasına bu aşamadan sonra geçilecek.

Türkiye’de önce kimler aşılanacak, aşılama çalışmaları nasıl yürütülecek?

Aşılama çalışmalarının dört aşamada yürütülmesi planlanıyor.

– İlk aşamada sağlık çalışanları, 65 yaş üstü ile yaşlı, engelli, koruma evlerinde kalanlar ile kalabalık yerlerde yaşayanlar aşılanacak.

– İkinci aşamada, toplum işleyişi için gerekli sektörlerde, kritik işlerde çalışanlar, 50 yaş ve üzeri en az 1 kronik hastalığı olanlara aşı yapılacak.

– Üçüncü aşama 50 yaş altı en az 1 kronik hastalığı olanları, genç yetişkinleri, ilk iki grupta yer almayan sektör ve meslek çalışanlarını kapsayacak.

– Dördüncü ve son aşamada ise ilk üç grubun dışında kalan tüm bireyler aşılanacak.

Aşılara ücret ödenecek mi?

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, aşı için ilk etapta 50 milyon doz anlaşma yapıldığını, vatandaşların herhangi ücret ödemeden aşıya erişebileceklerini açıkladı.

Türkiye Hangi aşıdan alıyor?

Türkiye, Çinli Sinovac şirketi tarafından geliştirilen corona virüs aşısı CoronaVac’tan 50 milyon doz sipariş etti. Aşının 11 Aralık’ta Türkiye’ye geleceği bildirildi.

Çin, sınır bölgelerinde çalışanlara da henüz onaylanmamış bu aşıları yapmıştı.

Sağlık uzmanları ise onaylanmamış aşıların bu şekilde yapılmasına karşı çıkıyor. Eylül sonunda Euronews’a konuşan Sinovac CEO’su Yin Weidong, Mart ayına kadar birkaç yüz milyon doz aşı üretmiş olmayı hedeflediklerini söylemişti.

Aşı Türkiye’ye geldiğinde normal hayata dönülecek mi?

Gelişmeler olumlu seyrederse Türkiye, dünyada aşılama çalışmalarına erken dönemde başlayan ilk ülkelerden biri olacak. Ancak bilim insanları, aşı bulununca her şey normale dönecek diye beklenmemesi, tedbirlere devam edilmesi uyarısında bulunuyor.

Aşı Zorunlu olacak mı?

Fahrettin Kocanın açıklaması şu şekilde; Bu konuyu Bilim Kurulu’nda ele aldık. Vardığımız sonuç şu oldu: Mecburiyet olmasın ama vatandaşımızı ikna edelim. Hangi aşıların hangi yöntemle üretildiğini, hangi yöntemin daha iyi bir yöntem olduğunu vatandaşımıza anlatacağız. Aşının menşeine değil de yöntemine odaklanılması gerektiğini anlatacağız.

Türkiye’de uygulanacak Çin aşısı onay aldı mı?

Dünyada üretilen tüm aşılar, Dünya Sağlık Örgütü’nün süreçlerinden geçmek zorunda. Çin aşısı da öyle. Şu anda “Faz 3” dönemini bitiren hiçbir aşı yok. Pandeminin yol açtığı acil durum nedeniyle ara raporlarla uygunluk veriliyor. Çin aşısı, “Faz 3”e en erken başlayan aşıdır. Ayrıca “Faz 3”ü daha geniş topluluklara uyguladılar. “Faz 3” ilgili Çin aşısının ara raporları henüz açıklanmadı.

Sputnik V Aşısı hakkında Neler biliyoruz?

Rusya Doğrudan Yatırım Fonu (RDIF) Başkanı Kirill Dmitriyev, 2021 başından itibaren diğer ülkelerde de satışa sunulacak olan Sputnik V aşısının diğer ülkelerde geliştirilen benzer aşılara göre çok daha ucuz olacağını belirtti.

Rus yayın kuruluşu Sputnik’in Türkçe masasının haberine göre; Dmitriyev, Gamaleya Araştırma Merkezi tarafından geliştirilen aşının fiyatı için “Doz başına 10 dolar” açıklamasını yaptı.

Aşıyı, tüm dünyanın erişebileceği hale getirmeye odaklandıklarını dile getiren RDIF Başkanı, aşının tüm ülkelerde aynı fiyattan satışa sunulacağını kaydetti. Aşı hakkında siparişler için açıklama yapan Başkan “1.2 milyar doz için sipariş aldık. Hindistan, Çin, Güney Kore, Arjantin ve diğer ülkelerdeki ortaklarımızla birlikte üretimi üzerinde çalışacağız. Ayrıca ilgi duyan tüm ülkelerle işbirliği kuruyor, teknolojimizi paylaşmak istiyoruz”. ifadelerine yer verdi.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Ağustos ayında yaptığı bir açıklamada, Sputnik V aşısının kızına yapıldığını açıklamıştı. Kızının ateşinin ilk gün 38 dereceye çıktığını, sonra 37 dereceye düştüğünü belirten Putin, “Aşının oldukça işe yaradığını ve güçlü bir bağışıklık yarattığını biliyorum. Tekrar ediyorum, aşı gerekli tüm kontrolleri geçti” demişti.

Pfizer ve BioNtech işbirliğinde yönetilen aşı ne durumda?

Bilim insanları Özlem Türeci ile Uğur Şahin’in başında bulunduğu Almanya merkezli BioNTech ile Pfizer tarafından geliştirilen koronavirüs aşısının 25 Aralık’tan önce Covid-19’a karşı kullanımına sunulabileceği belirtildi.

Merkezi Amsterdam’da bulunan Avrupa İlaç Ajansı (EMA) tarafından, Aralık ayı başlarında BioNTech-Pfizer ve Moderna tarafından geliştirilen aşılara geçici ruhsat verilebileceği açıklanmıştı.

Aşının çözülmesinden itibaren 5 gün boyunca buzdolabında saklanabileceğini söyleyen Pfizer yetkilisi, aşıların eksi 70 dercede saklanması zorunluluğu, gerçekte daha az sorun teşkil edecek dedi. Pfizer yıl sonuna dek dünya geneline 50 milyon doz sağlayabileceğini söylüyor, 2021 sonuna dekse 1,3 milyar doz üretilebileceği belirtiliyor.

Uğur Şahin ve Özlem Türeci buldukları aşıyı kendilerine yaptı mı?

Pfizer ile ürettikleri aşının BioNTech şirketi çalışanlarına yapılıp yapılmadığına ilişkin sorusuna Şahin-Türeci çifti “Henüz değil” yanıtını verdi.

“Klinik düzenlemelerden dolayı aşı yaptırmamıza izin verilmiyor” diyen Şahin, “Aşı şu anda sadece klinik deneyler dahilinde uygulanabiliyor. Ve klinik denemelere şirket çalışanlarının katılmasına izin verilmiyor. Yani bu, aşıya diğer insanların da erişimi olduğunda bizim de erişebileceğimiz anlamına geliyor” diye konuştu.

İngiltere Pfizer ve Biontech firmalarına onay verdi, ABD İngiltereyi eleştirdi.

20 Ocak’ta Beyaz Saray’a çıkacak olan Joe Biden, 1984’ten bu yana Ulusal Alerji ve Enfeksiyon Hastalıkları Enstitüsü’nün direktörlüğünü yapan Amerikalı hekim ve immünolog Anthony Fauci’nin kendi başkanlık döneminde de bu görevde kalmasını istediğini açıkladı. Dr. Anthony Fauci, İngiltere’nin Pfizer ve BioNTech’in ürettiği koronavirüs (Covid-19) aşısını onaylayarak acele ettiğini belirterek, klinik deneylerde ortaya çıkan verilerin yeterince iyi incelenmediğini ifade etmişti.

Moderna hangi ülkenin?

Koronavirüs aşı çalışmalarında Moderna şirketi geliştirdikleri aşının virüse karşı yüzde 94,5 koruma sağladığını duyurdu. 30 bin gönüllü üzerinde denenen aşı yüzde 94,5 başarı sağladı.

Moderna şirketi Amerikalı bir şirkettir. Haberci RNA veya mRNA’dan yapılan yeni bir ilaç sınıfı için çalışmalar yürüten Moderna, Eylül 2010 tarihinde kuruldu. Kurucuları arasında; Derrick Rossi, Timothy A. Springer, Robert S. Langer, Kenneth r. Chien, Noubar Afeyan yer alıyor. biyoteknoloji şirketi olan Moderna, ABD Cambridge, Massachusetts’de yer alıyor. Moderna, 2011 yılından itibaren Fransız bir işadamı olan CEO Stéphane Bancel tarafından yönetiliyor.

(bbc.com.tr)

mRNA Nedir?

Mesajcı RNA, sentezlenecek bir proteinin amino asit dizisine karşılık gelen kimyasal şifreyi taşıyan bir moleküldür. mRNA, bir DNA kalıptan transkripsiyon yoluyla sentezlenir ve protein sentez yeri olan ribozomlara, protein kodlayıcı bilgiyi taşır.

Astra Zeneca/Oxford ise aşı başarılı olursa, sadece İngiltere’de 100 milyon doz, dünya genelindeyse 2 milyar doz üretebileceğini açıkladı.

Neden bir aşıya ihtiyacımız var?

Yaşamınızın normale dönmesini istiyorsanız, bir aşıya ihtiyacımız var. Şimdi bile, insanların büyük çoğunluğu koronavirüs enfeksiyonu tehdidi altında. Sadece hayatımıza konulan kısıtlamalar, daha çok sayıda insanın ölmesini engelliyor. Ancak bir aşı, vücutlarımıza enfeksiyonal güvenli bir şekilde savaşmayı öğretebilir. Ya virüse yakalanmamızı önler ya da daha az ölümcül kılar.

(bbc.com.tr)

Aşı nasıl depolanacak?

SinoVac araştırmacısı Gang Zeng, aşının 2-8 derece arasında üç yıla kadar saklanabilme ihtimalinin bulunduğunu söylüyor.

Bu durum özellikle soğuk zincir veya altyapısı iyi olmayan ülkelerde önemli bir avantaj.

BioNTech/Pfizer aşısının ise -70 derecede saklanması gerekiyor. Aşı beş gün boyunca normal buzdolabı sıcaklığında dayanıyor.

Moderna aşısının ise -20 derecede altı aya kadar saklanabileceği, normal buzdolabı sıcaklığında ise 30 güne kadar dayanabileceği belirtiliyor.

Bu aşıların yoksul ülkelerde saklanması ve dağıtılmasının önünde lojistik zorluklar bulunuyor.