Borsada ve Piyasalarda Büyük Temizlik Gri Listeden Çıkışın Anahtarı mı?
Borsada ve Piyasalarda Büyük Temizlik Gri Listeden Çıkışın Anahtarı mı? Son günlerde bütün yurtta en çok konuşulan konu borsa ve mali piyasalarda arka arkaya düzenlenen operasyonlar. Birçok şirket yetkilisi ve borsa çalışanının etkilendiği temizlik operasyonları sadece borsa yatırımcısının değil bütün ülkenin gündemini doldurdu. Bu büyük temizlik operasyonu belli bir sebebe hizmet ediyor olabilir mi? Türkiye para piyasalarında başlatılan temizlik operasyonu ile Gri Liste'ye sonsuza kadar elveda mı diyecek?
11 Kasım 2025 Salı 12:20
Borsada ve Piyasalarda Büyük Temizlik Gri Listeden Çıkışın Anahtarı mı? Son günlerde bütün yurtta en çok konuşulan konu borsa ve mali piyasalarda arka arkaya düzenlenen operasyonlar. Birçok şirket yetkilisi ve borsa çalışanının etkilendiği temizlik operasyonları sadece borsa yatırımcısının değil bütün ülkenin gündemini doldurdu. Bu büyük temizlik operasyonu belli bir sebebe hizmet ediyor olabilir mi? Türkiye, para piyasalarında başlatılan temizlik operasyonu ile Gri Liste'ye sonsuza kadar elveda mı diyecek?
Mali Eylem Görev Gücü (FATF) heyetinin bu ay Türkiye'yi ziyaret etmesi bekleniyor. Bu ziyeret hayati önemde!
FATF Ziyaretinin Detayları
* Amaç: Türkiye'nin geçen yıl "gri liste"den çıkarılmasına yol açan kara para aklama ve terör finansmanıyla mücadeledeki ilerlemeyi yerinde değerlendirmek. Bu, taahhütlerin sürdürülüp sürdürülmediğini kontrol etme amaçlı bir takip ziyareti.
* Tarih: Reuters'a bilgi veren beş kaynağa göre, FATF yetkilileri 24-28 Kasım tarihleri arasında toplantılar yapmayı planlıyor. Ziyaretin toplamda üç haftaya kadar sürebileceği belirtiliyor.
* Görüşmeler: Heyet, Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK), bankalar, ödeme hizmeti sağlayıcıları ve ekonomideki diğer ilgili kurumlarla bir araya gelecek.
* Önemi: Bu incelemede başarısız olunması durumunda Türkiye'nin tekrar artırılmış gözetim altına (gri listeye) alınma riski bulunuyor, bu da ülkenin finansal itibarını zedeleyebilir.
Türkiye, bankacılık ve emlak gibi kara para aklamaya karşı savunmasız sektörlerdeki denetim eksiklikleri nedeniyle Ekim 2021'de gri listeye alınmış, geçen yıl Haziran sonunda ise çıkarılmıştı.
Ziyaretin Muhtemel Sonuçları ve Türkiye İçin Önemi
Bu ziyaretin sonucu, Türkiye'nin uluslararası finans sistemindeki konumunu doğrudan etkileyecektir.
* Başarılı Sonuç (Beklenti): Heyet, Türkiye'deki uygulamaların tatmin edici olduğu ve taahhütlerin sürdürüldüğü sonucuna varırsa, Türkiye'nin gri listeden çıkışı kesinleşmiş olacak. Bu, uluslararası finans kurumları, yabancı yatırımcılar ve kredi derecelendirme kuruluşları için olumlu bir sinyaldir.
* Başarısızlık Riski: Eğer FATF, uygulamalarda ciddi eksiklikler veya reformlarda geri adımlar tespit ederse, Türkiye'nin tekrar artırılmış gözetim altına (gri listeye) alınması gündeme gelebilir. Bu, yabancı yatırım akışını ve bankaların uluslararası işlemlerdeki maliyetlerini (işlem masrafları, itibar riski) olumsuz etkileyebilecek kritik bir durumdur.
Özetle: FATF'ın bu ay sonuna doğru (24-28 Kasım civarı) planlanan ziyareti, Türkiye'nin gri listeden kalıcı olarak kurtulduğunu tescillemek ve finansal suçlarla mücadeledeki ilerlemesini yerinde teyit etmek için yapılan zorunlu bir denetimdir.
Ziyaretin Beklenen İçeriği ve Odak Alanları
Heyet, sadece yasalardaki değişiklikleri değil, bu yasaların ne kadar etkili bir şekilde uygulandığını inceleyecektir.
Türkiye'nin Gri Listeden Çıkarken Attığı En Önemli Adımlar
Türkiye, FATF'ın "gri liste"den çıkmak için belirlediği eylem planını (action plan) başarıyla tamamladı. Bu süreçte atılan en kritik adımlar, mevzuatı güçlendirmeye ve özellikle kara para aklama (KPA) ile terörün finansmanı (TF) risklerinin yüksek olduğu alanlarda uygulamayı iyileştirmeye odaklandı.
1. Risk Temelli Denetim ve Uygulamada Güçlendirme
Türkiye, kağıt üzerindeki yasalara ek olarak, bu yasaların etkin bir şekilde uygulandığını göstermek zorundaydı.
* Yüksek Riskli Sektörler: Bankacılık dışındaki sektörler, özellikle gayrimenkul (emlak), kuyumculuk ve kripto varlık hizmet sağlayıcıları üzerindeki denetimler sıkılaştırıldı. Bu sektörlerin KPA için ne kadar savunmasız olduğu analiz edildi ve risk temelli denetimler artırıldı.
* İdari Para Cezaları: Kural ihlallerine karşı uygulanan idari para cezalarının sayısında ve caydırıcılığında önemli bir artış yaşandı. Bu, kurumların uyum kültürünü güçlendirmede kritik bir sinyal oldu.
2. Terörün Finansmanı ile Mücadele (TF)
FATF, özellikle Birleşmiş Milletler (BM) yaptırımlarına uyum ve terörle mücadeledeki fon akışlarının kesilmesi konusunda ciddi eksiklikler tespit etmişti.
* BM Yaptırımlarına Uyum: BM Güvenlik Konseyi'nin terörle ilgili yaptırımlarının, fonların dondurulması dahil olmak üzere, hızlı ve etkili bir şekilde uygulanması sağlandı.
* Sivil Toplum Kuruluşları (STK) Düzenlemesi: Dernek ve vakıfların terörün finansmanı amacıyla kullanılmasını engellemeye yönelik mevzuat düzenlemeleri yapıldı. Bu düzenlemeler, STK'ların finansman akışlarının şeffaflığını artırmayı amaçladı.
3. Gerçek Hak Sahipliği (Beneficial Ownership)
Kara para aklama davalarında fonların nihai ve gerçek sahibinin tespit edilmesi, FATF için temel bir gerekliliktir.
* Merkezi Kayıt Sistemi: Tüzel kişiliklerin ve şirketlerin gerçek hak sahiplerinin (şirketin arkasındaki asıl karar verici ve fon sahibi kişi) kayıt altına alındığı merkezi bir sistem oluşturuldu.
* Bilgiye Erişim: Kolluk kuvvetleri, savcılar ve MASAK'ın, bu gerçek hak sahipliği bilgilerine zamanında ve kolayca erişebilmesi sağlandı.
Bu adımlar bütünü, Türkiye'nin uluslararası standartlara uyum konusundaki kararlılığını göstererek FATF'ın gerekliliklerini yerine getirdiğini tescillemesini sağladı.
Mali Eylem Görev Gücü (FATF) Nedir Ne İş Yapar?
FATF küresel finans sisteminin güvenliğini ve bütünlüğünü korumayı amaçlayan uluslararası bir kuruluştur.
* Tanım: FATF, kara para aklama (KPA), terörün finansmanı (TF) ve kitle imha silahlarının yayılmasının finansmanı (KİSYF) ile mücadele etmek üzere politikalar ve standartlar tasarlayan ve teşvik eden hükümetler arası bir kuruluştur.
* Kuruluş: 1989 yılında, G7 ülkelerinin talebi üzerine kurulmuştur. Merkezi Paris'tedir.
* Küresel Rolü: Dünya çapında bir gözlemci olarak hareket eder ve bu yasa dışı faaliyetlerle mücadele için uluslararası standartlar belirler. Amacı, ulusal yasama ve düzenleme reformlarının gerçekleştirilmesi için gerekli siyasi iradeyi oluşturmaktır.
Temel Standartları
FATF'ın çalışmaları, üye ülkelerin uyması beklenen ve küresel standart olarak kabul edilen Kırk Tavsiye üzerine kuruludur. Bu tavsiyeler şunları kapsar:
1. Risklerin Değerlendirilmesi: Ülkelerin kendi KPA ve TF risklerini anlamaları.
2. Önleyici Tedbirler: Finansal kuruluşların ve belirli finansal olmayan iş ve mesleklerin (FOBİM - Finansal Olmayan Belirli İş ve Meslekler, örn: emlakçılar, kuyumcular) Müşterini Tanı (KYC) ilkesi dahil olmak üzere alması gereken tedbirler.
3. Hukuki Düzenlemeler: Kara para aklama ve terörün finansmanının suç haline getirilmesi.
4. Uluslararası İşbirliği: Bilgi paylaşımı ve suçlularla ilgili eylemlerde işbirliği.
Ne Yapar ve Etkisi Nedir?
* Değerlendirme ve Denetim: FATF, üye ülkelerin bu tavsiyelere ne kadar uyduğunu periyodik olarak karşılıklı değerlendirmelerle denetler.
* Liste Sistemi (Gri ve Kara Listeler): Standartlara uyumda yetersizlik gösteren ülkeleri kamuoyuna duyurur:
* Gri Liste: Artırılmış gözetim altındaki ülkeler (Türkiye'nin de bir dönem bulunduğu liste).
* Kara Liste: Çağrıya uymayan, yüksek riskli yetki bölgeleri.
* Uluslararası Etkisi: FATF'ın kararları, doğrudan hukuki bir bağlayıcılığa sahip olmasa da, küresel finans kurumları, bankalar ve yatırımcılar için belirleyici bir referans noktasıdır. Gri listede yer almak, bir ülkenin uluslararası ticari ve finansal işlemlerinde ek maliyetlere, denetime ve itibar kaybına yol açar.
Türkiye, 24 Eylül 1991 tarihinden bu yana FATF'ın üyesidir ve Türkiye'de FATF nezdindeki ilişkilerin koordinasyonundan Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK) sorumludur.
Mali Eylem Görev Gücü (FATF) heyetinin bu ay Türkiye'yi ziyaret etmesi bekleniyor. Bu ziyeret hayati önemde!
FATF Ziyaretinin Detayları
* Amaç: Türkiye'nin geçen yıl "gri liste"den çıkarılmasına yol açan kara para aklama ve terör finansmanıyla mücadeledeki ilerlemeyi yerinde değerlendirmek. Bu, taahhütlerin sürdürülüp sürdürülmediğini kontrol etme amaçlı bir takip ziyareti.
* Tarih: Reuters'a bilgi veren beş kaynağa göre, FATF yetkilileri 24-28 Kasım tarihleri arasında toplantılar yapmayı planlıyor. Ziyaretin toplamda üç haftaya kadar sürebileceği belirtiliyor.
* Görüşmeler: Heyet, Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK), bankalar, ödeme hizmeti sağlayıcıları ve ekonomideki diğer ilgili kurumlarla bir araya gelecek.
* Önemi: Bu incelemede başarısız olunması durumunda Türkiye'nin tekrar artırılmış gözetim altına (gri listeye) alınma riski bulunuyor, bu da ülkenin finansal itibarını zedeleyebilir.
Türkiye, bankacılık ve emlak gibi kara para aklamaya karşı savunmasız sektörlerdeki denetim eksiklikleri nedeniyle Ekim 2021'de gri listeye alınmış, geçen yıl Haziran sonunda ise çıkarılmıştı.
Ziyaretin Muhtemel Sonuçları ve Türkiye İçin Önemi
Bu ziyaretin sonucu, Türkiye'nin uluslararası finans sistemindeki konumunu doğrudan etkileyecektir.
* Başarılı Sonuç (Beklenti): Heyet, Türkiye'deki uygulamaların tatmin edici olduğu ve taahhütlerin sürdürüldüğü sonucuna varırsa, Türkiye'nin gri listeden çıkışı kesinleşmiş olacak. Bu, uluslararası finans kurumları, yabancı yatırımcılar ve kredi derecelendirme kuruluşları için olumlu bir sinyaldir.
* Başarısızlık Riski: Eğer FATF, uygulamalarda ciddi eksiklikler veya reformlarda geri adımlar tespit ederse, Türkiye'nin tekrar artırılmış gözetim altına (gri listeye) alınması gündeme gelebilir. Bu, yabancı yatırım akışını ve bankaların uluslararası işlemlerdeki maliyetlerini (işlem masrafları, itibar riski) olumsuz etkileyebilecek kritik bir durumdur.
Özetle: FATF'ın bu ay sonuna doğru (24-28 Kasım civarı) planlanan ziyareti, Türkiye'nin gri listeden kalıcı olarak kurtulduğunu tescillemek ve finansal suçlarla mücadeledeki ilerlemesini yerinde teyit etmek için yapılan zorunlu bir denetimdir.
Ziyaretin Beklenen İçeriği ve Odak Alanları
Heyet, sadece yasalardaki değişiklikleri değil, bu yasaların ne kadar etkili bir şekilde uygulandığını inceleyecektir.
Türkiye'nin Gri Listeden Çıkarken Attığı En Önemli Adımlar
Türkiye, FATF'ın "gri liste"den çıkmak için belirlediği eylem planını (action plan) başarıyla tamamladı. Bu süreçte atılan en kritik adımlar, mevzuatı güçlendirmeye ve özellikle kara para aklama (KPA) ile terörün finansmanı (TF) risklerinin yüksek olduğu alanlarda uygulamayı iyileştirmeye odaklandı.
1. Risk Temelli Denetim ve Uygulamada Güçlendirme
Türkiye, kağıt üzerindeki yasalara ek olarak, bu yasaların etkin bir şekilde uygulandığını göstermek zorundaydı.
* Yüksek Riskli Sektörler: Bankacılık dışındaki sektörler, özellikle gayrimenkul (emlak), kuyumculuk ve kripto varlık hizmet sağlayıcıları üzerindeki denetimler sıkılaştırıldı. Bu sektörlerin KPA için ne kadar savunmasız olduğu analiz edildi ve risk temelli denetimler artırıldı.
* İdari Para Cezaları: Kural ihlallerine karşı uygulanan idari para cezalarının sayısında ve caydırıcılığında önemli bir artış yaşandı. Bu, kurumların uyum kültürünü güçlendirmede kritik bir sinyal oldu.
2. Terörün Finansmanı ile Mücadele (TF)
FATF, özellikle Birleşmiş Milletler (BM) yaptırımlarına uyum ve terörle mücadeledeki fon akışlarının kesilmesi konusunda ciddi eksiklikler tespit etmişti.
* BM Yaptırımlarına Uyum: BM Güvenlik Konseyi'nin terörle ilgili yaptırımlarının, fonların dondurulması dahil olmak üzere, hızlı ve etkili bir şekilde uygulanması sağlandı.
* Sivil Toplum Kuruluşları (STK) Düzenlemesi: Dernek ve vakıfların terörün finansmanı amacıyla kullanılmasını engellemeye yönelik mevzuat düzenlemeleri yapıldı. Bu düzenlemeler, STK'ların finansman akışlarının şeffaflığını artırmayı amaçladı.
3. Gerçek Hak Sahipliği (Beneficial Ownership)
Kara para aklama davalarında fonların nihai ve gerçek sahibinin tespit edilmesi, FATF için temel bir gerekliliktir.
* Merkezi Kayıt Sistemi: Tüzel kişiliklerin ve şirketlerin gerçek hak sahiplerinin (şirketin arkasındaki asıl karar verici ve fon sahibi kişi) kayıt altına alındığı merkezi bir sistem oluşturuldu.
* Bilgiye Erişim: Kolluk kuvvetleri, savcılar ve MASAK'ın, bu gerçek hak sahipliği bilgilerine zamanında ve kolayca erişebilmesi sağlandı.
Bu adımlar bütünü, Türkiye'nin uluslararası standartlara uyum konusundaki kararlılığını göstererek FATF'ın gerekliliklerini yerine getirdiğini tescillemesini sağladı.
Mali Eylem Görev Gücü (FATF) Nedir Ne İş Yapar?
FATF küresel finans sisteminin güvenliğini ve bütünlüğünü korumayı amaçlayan uluslararası bir kuruluştur.
* Tanım: FATF, kara para aklama (KPA), terörün finansmanı (TF) ve kitle imha silahlarının yayılmasının finansmanı (KİSYF) ile mücadele etmek üzere politikalar ve standartlar tasarlayan ve teşvik eden hükümetler arası bir kuruluştur.
* Kuruluş: 1989 yılında, G7 ülkelerinin talebi üzerine kurulmuştur. Merkezi Paris'tedir.
* Küresel Rolü: Dünya çapında bir gözlemci olarak hareket eder ve bu yasa dışı faaliyetlerle mücadele için uluslararası standartlar belirler. Amacı, ulusal yasama ve düzenleme reformlarının gerçekleştirilmesi için gerekli siyasi iradeyi oluşturmaktır.
Temel Standartları
FATF'ın çalışmaları, üye ülkelerin uyması beklenen ve küresel standart olarak kabul edilen Kırk Tavsiye üzerine kuruludur. Bu tavsiyeler şunları kapsar:
1. Risklerin Değerlendirilmesi: Ülkelerin kendi KPA ve TF risklerini anlamaları.
2. Önleyici Tedbirler: Finansal kuruluşların ve belirli finansal olmayan iş ve mesleklerin (FOBİM - Finansal Olmayan Belirli İş ve Meslekler, örn: emlakçılar, kuyumcular) Müşterini Tanı (KYC) ilkesi dahil olmak üzere alması gereken tedbirler.
3. Hukuki Düzenlemeler: Kara para aklama ve terörün finansmanının suç haline getirilmesi.
4. Uluslararası İşbirliği: Bilgi paylaşımı ve suçlularla ilgili eylemlerde işbirliği.
Ne Yapar ve Etkisi Nedir?
* Değerlendirme ve Denetim: FATF, üye ülkelerin bu tavsiyelere ne kadar uyduğunu periyodik olarak karşılıklı değerlendirmelerle denetler.
* Liste Sistemi (Gri ve Kara Listeler): Standartlara uyumda yetersizlik gösteren ülkeleri kamuoyuna duyurur:
* Gri Liste: Artırılmış gözetim altındaki ülkeler (Türkiye'nin de bir dönem bulunduğu liste).
* Kara Liste: Çağrıya uymayan, yüksek riskli yetki bölgeleri.
* Uluslararası Etkisi: FATF'ın kararları, doğrudan hukuki bir bağlayıcılığa sahip olmasa da, küresel finans kurumları, bankalar ve yatırımcılar için belirleyici bir referans noktasıdır. Gri listede yer almak, bir ülkenin uluslararası ticari ve finansal işlemlerinde ek maliyetlere, denetime ve itibar kaybına yol açar.
Türkiye, 24 Eylül 1991 tarihinden bu yana FATF'ın üyesidir ve Türkiye'de FATF nezdindeki ilişkilerin koordinasyonundan Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK) sorumludur.