Borsada iki günün bedeli ağır oldu!
Yaşanan deprem felaketi içerisinde maalesef bir başka tartışma da Türkiye’nin sermaye piyasalarında devam ediyor. İlk iki günlük işlemler iptal edilsin bu haftada kapalı kalsın derken şimdide ilk iki gününün zararı konuşuluyor. Borsadaki ‘depremzede zararı’ görünenden çok büyük
Para Ajansi
Türkiye’nin dört bir yanında yaşayan, depremin vurduğu 10 ille akrabalık veya yakın bağları bulunan kişilerle birlikte bu yıkımdan birinci derecede etkilenen kişi sayısı 16 milyon. Borsanın iki gün işleme açık kalmasının depremden doğrudan veya dolaylı etkilenen kişilere zararı onlarca milyar TL’yi bulabilir. İlk depremin vurduğu 6 Şubat Pazartesi sabaha karşı saat 04:17’den sonraki ilk işlem gününde açılmasına karar verilen Borsa İstanbul, yatırımcıları ve uzmanları ikiye bölmüş durumda. Kimine göre Borsa İstanbul'un likidite sağladığını öne sürerek açık kalması gerektiği kimi kesime göre de böyle bir felakette kimsenin borsayı düşünecek hali olmadığını ve fırsatçılara çanak tutmamak adına kapalı kalması gerektiği yönündeydi. Borsanın ilk andan itibaren kapatılmamasına yönelik tepkilerin büyümesiyle hisse senedi piyasalarının açık kaldığı iki günün ardından üçüncü gün, giderek derinleşen değer kayıpları nedeniyle neredeyse devre kesmekten işlem yapılamıyor olması sonrası işlemler durdurularak Çarşamba günkü seans tamamen iptal edildi. Ve borsa İstanbul 14 Şubat seans sonuna kadar kapatıldı.
epremden çok büyük şekilde etkilenen 10 ilde bulunan yatırımcıların sayısı Borsa İstanbul’da yatırım yapan yatırımcıların yüzde 10’unu oluşturuyor ve depremzede bu yatırımcıların portföylerinin büyüklüğü 56 milyar TL. Toplamda sadece bu 10 ilde ikamet eden 381 bin 463 yatırımcıdan bahsediyoruz.
3 Şubat 2023 Cuma günü itibariyle, zaten büyük bir düzeltmeden çıkıp yönünün yukarıya çevirmeye ve toparlanmaya çalışan borsa 6 Şubat Türkiye’nin dört bir yanında yaşayan, depremin vurduğu 10 ille akrabalık veya yakın bağları bulunan kişilerle birlikte bu yıkımdan birinci derecede etkilenen kişi sayısı 16 milyon. Borsanın iki gün işleme açık kalmasının depremden doğrudan veya dolaylı etkilenen kişilere zararı onlarca milyar TL’yi bulabilir. 2023 Pazartesi günü 4 bin 748 puana kadar, Salı günü 4 bin 484 puana kadar indikten sonra, halen alınmayan kapatma kararının ardından Çarşamba günü 12 dakikada endeksin iki defa devre kesmesiyle tamamen işleme kapatıldı.
Kapatıldığı an itibariyle endeks 4 bin 186 puana inmişti. Fakat seansın da tamamen iptal edilmesiyle tekrar endeksin kapanışı kayıtlara Salı günkü kapanış olan 4 bin 505 puana döndü. Sadece endeks üzerinden bakarsak aslında kayıp yüzde 10. Yani endeks bazında portföylerin onda biri eridi gitti. Peki o bölgede yaşayan depremzedelerin kayıpları ne kadar? Sadece endeks üzerinden hesaplarsak, ki bunun aslında doğru bir hesaplama olmadığına birazdan geleceğiz, zarar en az 5 milyar 318 milyon TL. Birçok hisse senedinde ise kayıp yüzde 20’leri aşıyor. Yani endeks aslında yatırımcılar uğradığı asıl kaybı göstermiyor. BİST-100 endeksinin bu gösterge özelliğini kaybettiğini daha önce de analizlerimizde göstermeye çalışmıştık. Yani maksimum kayıplar üzerinden bakılırsa hisse bazında kayıpların 15 milyar TL’lere yaklaşması ihtimali bulunuyor. Bu da 10 ilde yatırımcı başına ortalama 15 bin TL ile 43 bin TL arasında bir kayıp demek.
16 milyon kişiyi, 600 binden fazla yatırımcıyı ilgilendiriyor
Yani aslında bu deprem sadece o bölgede fiilen yaşayan 9 milyondan fazla vatandaşı etkilemedi. Toplamda o bölgeyle bağı olan 16.2 milyon kişiyi etkiledi. Bu da demek oluyor ki depremin tüm ülkenin gündemine girmeye başladığı 6 Şubat sabahı itibariyle borsada bulunan hisse senedi yatırımlarını aklına bile getiremeyecek, bölgede yaşayan eşinin, dostunu, akrabasını düşünmek zorunda olan, belki de ilk günden itibaren ulaşımı uzun bir süre imkansızlaşan bölgeye hareket ederek enkazların başında nöbet tutmaya çalışan, kendi imkanlarıyla ilk anda enkazdan can kurtarma derdine düşmüş yatırımcı sayısı 381 bin kişiden misliyle fazla. Çok basit bir matematikle bölgede yaşayan kişi sayısıyla yapılabilecek bir orantı aslında bölgedeki depremden etkilenen 650 binden fazla yatırımcı olabileceği varsayımını ortaya çıkarıyor. Bu da borsadaki toplam yatırımcı sayısının yüzde 16’sı demek. Yani her altı yatırımcıdan biri. Ve buna bağlı olarak da doğrudan etkilenen portföy büyüklüğünün 100 milyar TL’ye yaklaşması anlamına geliyor. Bu durumda ise aslında borsada yaşanan kayıplar sırasında can derdine düşmüş yatırımcıların zararının 12 ila 35 milyar TL’lere yaklaşması mümkün.
Bunun dışında sadece bu 10 şehirde bulunan hisse senedi, yatırım fonu ve yapılandırılmış ürünler yatırımları bulunan 738 bin yatırımcının bu üç yatırım alanındaki toplam birikimi 76 milyar TL’nin üzerinde. (ekonomim)
