Emtia fiyatlarında neler oluyor?

Yıl başından bu yana birçok ürün grubunda çift haneli kazançlar görülürken son 1 yıla kıyasla yüzde 100’den fazla fiyat artışı görenler mevcut.

Üretimde kullanılan mallara talep çok büyük artış göstermekte Gelişmiş ülkelerde aşılamaların oldukça kuvvetli seyretmesi, başta Çin olmak üzere Asya’da virüsün çoktan yenilmiş olması gibi gerekçelerle küresel toparlanma senaryosu devrede. Yüksek talep ister istemez yüksek fiyatları da beraberinde getiriyor.

Bir de her mala ilişkin özel durumlar var. Örneğin küresel yatırım atağı sebebiyle demir çelikte fiyatlar artarken, elektrikli otomotiv ve yeşile duyulan ilgi sebebiyle bakır talebi de patlamış durumda. Üstelik ara ara arz problemleri gündeme geliyor. Bakırın tonu 10 bin doları aştı. Kereste fiyatları neredeyse üçe katladı.

OPEC ve diğer petrol ihraççılarının arzı kısması ile bir varilin fiyatı 70 dolar sınırlarına geldi.

Tablodan da görüleceği üzere son bir yılda petroldeki artış %150 seviyesinde artış gösterirken bakırda %100 gümüşte ise %76 seviyesinde artış yaşanmış durumda.

Artışın yaşanmasında sadece uluslararası canlanma ve hükümet destekleri ile sağlanan talep artışından kaynaklanmakta küresel çapta yaşanan kuraklık sebebiyle tarım ürünleri fiyatları da ciddi bir artış trendine girmiş durumda.

Son bir yılda mısır fiyatlarındaki artış %138’i aşmış durumda bu oran buğdayda %40’ı, şekerde ve pamukta da %60’ı aşmış durumda.

Tüm bunlara ek olarak küresel para politikalarına da dikkat çekmekte fayda var. Küresel faiz hadlerinde meydana gelen değişim ve ülkelerin uyguladığı sıra dışı makroekonomik politikalar gıda fiyatlarını da etkiliyor.

Faizlerin sıfıra yapışmış olması enflasyon beklentilerini azdırıyor. Bu, başlı başına emtia fiyatlarını destekleyen etkenler arasında. Emtia fiyatları arttıkça birbirlerini besler hale geliyorlar. Düşük faizler aynı zamanda bir varlık sınıfı olarak yatırımcıları ve spekülatörleri buraya çekiyor. Tüm bu güçler bir araya gelince gıda fiyatları uçuyor.

Son olarak uluslararası ticarette navlun fiyatlarını ve konteyner kıtlığı da küresel ticareti ve fiyatların yukarı yönlü hareketinin bir diğer sebebi. Bu pahalı fiyatlar doğal olarak üreticinin kazanç sağlayabilmesi için fiyatlarına yansıtma yapmasına sebep olmakta.

Sonuç olarak bundan sonraki süreçte enflasyon baskısı nedeniyle para politikasının sıkılaşma beklentisi ile fiyatların geri çekileceği beklenebilir ancak küresel çapta artan aşılama hızı ve salgının etkilerinin kırılması ile birlikte talebin güçlü potansiyelini koruması fiyatların yukarı yönlü yapışkanlığını bir süre daha devam ettirmesi beklenmektedir.