Piyasaları sarsan yeni varyantla ilgili bilmeniz gereken 7 şey

Güney Afrika’da Kovid-19’a sebep olan ve B.1.1.529 olarak adlandırılan yeni bir koronavirüs varyantına rastlandı ve ülkedeki yetkililer bu varyantın endişe verici olduğunu kaydediyorlar. Yeni varyantın ortaya çıkması, birçok ülkede salgının yayılması, sağlık sistemlerinde sıkışmalara yol açması, aşıdan olası kaçınmalar ve ekonomiler ve sınırların tekrar açılmasına ilişkin çabaların karmaşık haline gelmesi gibi korkuları artırdı ve bu durum Cuma günü küresel piyasalarda riskten kaçınma dalgasına sebep oldu.

Şimdiye dek konu hakkında bilinenler şöyle;

Bu varyantın farkı ne?

Bilim insanları, B.1.1.529 varyantının, virüsün vücuttaki hücrelere girişinde kilit rol oynayan spike proteininde çok sayıda farklı mutasyon barındırdığını kaydediyorlar. Bu protein ayrıca aşılar tarafından da hedefleniyor. Araştırmacılar halen bu varyantın öncekilere göre daha bulaşıcı ya da daha ölümcül olup olmadığını belirlemeye çalışıyor.

Nereden geldi?

Bu konuda şimdiye dek sadece spekülasyonlar var. Londra’da UCL Genetics Institute’tan bir bilim insanı, bu varyantın, muhtemelen bağışıklığı zayıf bir kişinin, büyük olasılıkla tedavi görmemiş bir HIV/AIDS hastasının kronik enfeksiyonu sırasında evrim geçirdiğini söyledi. Güney Afrika’da 8,2 milyon kişi HIV virüsü taşıyor ve bu dünyadaki en yüksek rakamı işaret ediyor. Geçen yıl Güney Afrika’da tespit edilen beta varyantı da HIV virüsü taşıyan birinden gelmiş olabilir.

Ne kadar yayıldı?

Perşembe günü itibarıyla, yeni varyantın yeni enfeksiyonlar arasında baskın konuma gelmekte olduğu Güney Afrika’da yaklaşık 100 vaka tespit edildi. Güney Afrika’daki iki üniversitede gen dizilimi enstitülerini yöneten biyoinformatik profesörü Tulio de Oliveira’ya göre, ilk PCR test sonuçları, Çarşamba günü Güney Afrika’nın Johannesburg’u da kapsayan bölgesinde rapor edilen bin 100 yeni vakanın yüzde 90’ının yeni varyanttan kaynaklandığını gösteriyor. Komşu ülke Botsvana’da, yetkililer Pazartesi günü, aşıları tam olan kişilerde dört vaka tespit etti. Hong Kong’da, Güney Afrika’dan gelen bir kişide bu varyanta rastlandı ve diğer bir vaka bir otel odasında karantinaya alınan bir kişide tespit edildi.

Tulio de Oliveira, Twitter mesajında, “Bu yeni varyant, B.1.1.529, çok hızlı yayılıyor görünüyor. 2 haftadan az bir sürede, bu varyant, Güney Afrika’daki yıkıcı Delta dalgasının ardından tüm enfeksiyonlarda baskın konuma geçiyor” dedi.

Nasıl tepki verildi?

Yeni varyant haberi Cuma günü piyasaları sarstı. Seyahat ile ilgili hisse senetleri Asya piyasalarında, bu varyantın seyahatleri olumsuz etkileyeceği beklentilerine bağlı olarak, en fazla düşen hisseler arasında yer aldı. Genelde güvenli liman olarak görülen Japon yeni dolar karşısında yüzde 0,6 değer kazanırken, Güney Afrika randı son bir yılın en düşük seviyesine indi. İngiltere altı Afrika ülkesinden uçuşları geçici olarak durdurdu ve diğer ülkeler de İngiltere’yi izledi. Singapur son 14 günde Güney Afrika ve komşu ülkelerden gelenlere kısıtlama getirdi. Avustralya, durum daha kötüye giderse, Afrika’nın güneyindeki ülkelerden gelenler için sınır kurallarını sıkılaştırabileceğini kaydederken, Hindistan, Güney Afrika, Botsvana ve Hong Kong’dan gelenleri daha yakından inceleyeceğini duyurdu.

Ne kadar endişe verici?

Bu konuda bir şey söylemek için erken. Dünya Sağlık Teşkilatı (WHO), yeni varyantın elde hazır bulunan 100’den az tam gen dizilimi olduğunu ve bundan dolayı bu varyant üzerinde çalışmanın ve aynı zamanda eldeki aşıların bu varyanta karşı ne kadar etkili olduğunu belirlemenin zaman alacağını kaydetti. Virüsler sürekli mutasyona uğrar ve bu değişiklikler bazen virüsü daha zayıf hale getirir ya da bazen bunları antikorları aşma ve insanlara bulaşma konusunda daha güçlü kılar.

Bundan sonra neye bakılmalı?

Dünya Sağlık Teşkilatı Cuma günü B.1.1.529’u görüşmek ve bunun resmi olarak endişe verici bir varyant olup olmadığına karar vermek üzere bir toplantı çağrısında bulundu. Eğer bu varyant bu şekilde tanımlanırsa, Dünya Sağlık Teşkilatı’nın isimlendirme şemasına göre bir Yunan harfi alacak ve bu harf muhtemelen “nu” olacak. Hükümetler de bu varyanta karşılık muhtemelen sınırlarda tedbirleri artıracak ve seyahat kontrollerine gidecek.

Avrupa’da Güney Afrika kısıtlamaları

Yeni varyant nedeniyle Avrupa’da bazı ülkeler seyahat kısıtlamaları getirdi. İngiltere, 6 Afrika ülkesini, Kovid-19 salgınıyla mücadele kapsamında oluşturduğu seyahat listesinde “kırmızı listeye” alırken Almanya da Güney Afrika’dan sadece Alman vatandaşlarının taşınmasına izin vereceklerini duyurdu.

Avrupa Birliği Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, salgında 4’üncü dalganın başladığını belirterek, aşılama sürecinin daha da hızlandırılması gerektiğini söyledi.

(bloomberg)