Türkiye’nin altın ve döviz rezerv pozisyonunda son durum!

• Altın ve döviz rezerv pozisyonlarında“Resmi Rezerv Varlıkları ve Diğer Döviz Varlıkları: Resmi rezerv varlıkları; döviz varlıkları, parasal altın (tabloda sadece altın olarak geçer), SDR’ler, IMF rezerv pozisyonu ve diğer döviz varlıklarından oluşur.

• Döviz varlıkları, menkul kıymetler, efektif mevcudu ve depo hesaplarından oluşmaktadır. Döviz varlıkları, yurt içi ve yurt dışı bankalarla yapılan finansal türev işlemleri kaynaklı varlıkları da içermektedir.

• Menkul kıymetler ise, yurtdışı borsalardan satın alınmış sabit getirili devlet ve/veya hazine tahvillerini göstermektedir.

• IMF Rezerv Pozisyonu, Türkiye’nin IMF nezdinde bulunan ve her an kullanıma hazır olan yabancı para varlıklarıdır. SDR’ler, IMF tarafından üye ülkelerin kota oranlarına göre dağıtılan SDR cinsi uluslararası rezervlerdir.
• Altın kalemi, tamamı TCMB’ye ait olan, uluslararası kabul görmüş bir kuruluşun damgasını ve seri numarasını taşıyan bar veya külçe şeklindeki altın varlıkları içermektedir. Menkul kıymetler ve altın, piyasa fiyatı üzerinden değerlenmektedir. Diğer döviz varlıkları, parasal otoritenin kullanımına hazır olan, ancak resmi rezerv varlıkları altındaki diğer kalemlerin altında yer almayan varlıklardan oluşmaktadır.”

Tabloya göre;

• TCMB’nin (döviz + altın + diğer kalemlerden oluşan) brüt rezervlerinin (resmi rezerv varlıkları) 2018 başından bu yana 25,6 milyar dolar azalmış (döviz rezervlerinin 40,2 milyar dolar azaldığını, altın rezervlerinin ise 14,6 milyar dolar arttığını) gösteriyor.
• Buna karşılık bankaların yatırdıkları zorunlu karşılıklar gibi TCMB’nin rezervlerinde yer alan ama kendisine ait olmayan döviz ve altın rezervlerini düşerek bulduğumuz net rezervlerin eksi 0,8 milyar dolara düştüğünü görüyoruz. Buna göre net rezervlerde 2018 başından bu yana 36,6 milyar dolarlık azalma olmuştur.

• Net rezervlerin içinde swap işlemleriyle alınan 59,6 milyar dolarlık döviz ve altın da var. Bunlar da TCMB’nin malı değil, bir başka deyişle emanet varlıklar olduğu için net rezervlerden düşülmesi gerekiyor. Bunları düşünce 16 Nisan 2021 itibarıyla swaplar hariç net rezervler eksi 60,4 milyar dolar ve 2018 başından bu yana azalma da 94,9 milyar dolar çıkıyor

• Son günlerde altın varlıkları sanki bu rezervlere dâhil değilmiş de onların da eklenmesi gerekirmiş gibi bazı açıklamalar yapıldı. Oysa TCMB sitesinden alınan tanımdan ve buna göre oluşturulan tablodan açıkça görüleceği gibi altınlar da tablonun içinde ve onlar da dâhil olarak hesaplanan swaplar hariç net rezervler 16 Nisan 2021 tarihi itibarıyla eksi 60,4 milyar dolardır. Bu tabloda gösterilenin dışında kalmış resmi döviz ya da altın varlığı yoktur.

Yukarıdaki tabloda yer alan uluslararası standartta olan 716, 3 ton altının değeri olan 39,9 milyar dolarda rezerv tablosundaki rezervlere dâhildir (altın varlıkları.)

Bu tablodaki bazı başlıklara dikkat çekelim:

• Rezervlerde görülen 716,3 tonluk uluslararası standartta olan altının 458,2 tonluk kısmı TCMB’nin malıdır,
• Kalan 258,1 tonluk kısmı zorunlu karşılıklar, teminatlar, bankalar serbest mevduatı ve Hazine malı altındır ve TCMB’ye ait değildir.
• Bu altınların tamamı rezervler tablosunda brüt rezervler içinde yer almaktadır.

Özetle söylemek gerekirse TCMB’nin kendi malı olan döviz ve altın rezervleri 16 Nisan 2021 tarihi itibarıyla swaplar hariç tutulduğunda eksi 60,4 milyar dolardır.

Bu yazı Mahfi Eğilmez’in kişisel bloğundaki verilerden derlenmiştir.

PA-Ahmet ÇETİNKAYA