Borsa neden fırladı? Dolar neden düşüyor?

Bir hafta önce yaptığım analizde bunların olacağını yazmıştım, sistemin çökmemesi için anormal teşvikler verileceğini ve piyasaların verilen bu teşviklerle coşacağını anlatmıştım.Hatta yeni ralli bekleyenler bile var demiştim.

Gelinen noktada nerdeyse piyasa korona virüs hiç yaşanmadı denecek noktaya doğru yol alıyor.Dip noktalara göre yüzde 50-60 prim yapan hisse senetleri var.İşin ironik tarafı ‘Keşke bana biraz kulak vermiş olsaydınız ‘ demeyi çok seviyorum.

Kapitalist sistem, kendi sonunu önlemek için her ne varsa yapacaktır, her türlü teşvik verilecek, merkez bankaları piyasaya şefkat gösterecektir.Bu yüzden gerçek varlıkların değer kazanmak zorunda olduğunu daha önce yazmıştım.Aslında bu yapılanlar bir süre sonra tüm dünyada hiperenflasyona neden olabilir ancak şu anda kimsenin umurunda değil.

ABD son dönemde öyle dolar likiditesi ortaya sürdü ki, bunu nakit paraya çevirseniz, dünyadaki tüm ağaçları kesip, dolar yapmanız gerekebilir.

Fed dolar basıp çöp alıyor, teoride elindeki varlık senin değerini belirler…

DOLAR=ÇÖP

Dün,Dallas Fed Başkanı Robert Kaplan, yeni teşvikler gelebilir demişti.Ama teşviklerin junk bono , çöp tahvil diye tabir edilen ve vade sonu ödemesinin yapılmasının neredeyse bir hayal olduğu ve borcu borçla çeviren bölgesel belediye tahvillerini de kapsayacağı tahmin edilemiyordu.Haberle beraber borsalara alım geldi.Abartılı destek, çöp tahvillerini ve buradan beslenen özel sektör şirketlerini de kapsıyor.Yani aslında herkese para dağıtılıyor ki bunları taşıyan büyük Amerikan bankaları ve finans kurumları,fonlar batmasın.Elindeki satamadığı, çöp tahvili Fed’e versin, Fed’den aldığı nakit ile hisse senedi alsın ve piyasa yükselsin ki, alınan kredilerin teminatı yükselsin.Yani elinizdeki varlığın değeri ne kadar yüksek olursa o kadar fazla Fed kredisi alırsınız, hadi o zaman elimizde ucuz ne varsa fiyatını yukarı çekelim,oynanan oyun bu.

FED, can çekişen bir yaban domuzu gibi ne yapacağını tahmin edemeyeceğiniz sistemi, kurtarmak için hamle üstüne hamle yapıyor.Teoride dolar bir süre sonra satın aldığı varlıklara yani çöp’e dönmesi gerekiyor.Sınırsız arzı olan bir para ile nerdeyse dolaşımdaki paranın yüzde 30 una kadar, çöpe yatırım yaparsanız, sonucu ne olur? Tabii dolaşımdaki kalan paranın diğer yarısını da, riski sonsuz şekilde alarak kar maksimizasyonu arayan bankalara veriyorsunuz.Batsa da batamıyor. Doların rezerv para birimi olması nedeniyle yükü tüm dünyaya atmanız da kolay. Bu durumda herkesİn dolardan kaçması gerekmiyor mu? Ama bizim gibi borçlu ülkelerin ,borcunu ödemesi için dolar bulması gerekiyor.Aslında Türkiye’de bankalardaki mevduatın yüzde ellisi dolar ve bu dönemde halkta güven ortamı yaratılsa ve güzel enstrümanlarla desteklense biraz TL’ye dönüş olabilirdi.En azından halkın altın alması sağlanarak, bu dolar riskini almaması yönünde bir çaba geliştirilebilirdi.

Diğer taraftan, günün sonunda hesabın Çin’e ve belli kartellere kesileceği ve tazminat olarak alınacak üç trilyon dolar ile piyasaya verilen paranın geri çekilmiş olacağı da dedikodular arasında.

Trump ve Fed tarafından ortaya konan bu teşvikler,büyük banka grupları teminat sıkıntısı çekmeyene kadar devam edecektir.

Türkiye’nin de bu ortamda , doların çöp gibi ortalığa saçıldığı bu dönemde, finansman bulamaması hayret verici olur. Türkiye piyasalarında dış piyasalara oranla negatif bir ayrışma söz konusu olmuştu.Özellikle dolar tarafında yükselişler ve CDS tarafında da benzer şekilde tedirginlik hakimdi.Bunun nedeni ise , önümüzdeki dönemde korona virüsü nedeniyle artabilecek vaka ve ölüm sayıları ile Türkiye’de durumun zorlaşacağını düşünenlerin, ters pozisyon almasıydı.

Tabii bizim de FED gibi maliyetini tüm dünyaya mal ederek, para basacak bir Merkez Bankamız yok ve bastığımız para, önce enflasyonu sonrasında faizi arttırarak ek maliyet olarak geri dönüyor.Türkiye bu dönemde özellikle tarım,sağlık ve teknoloji alanında atılımlar yaparak bu döngüden çıkabilir.Para yerine geçen enstrümanlar ile ödeme ve yatırım yapabilir.Öncelikle kamuda tasarruf yaparak halkı ikna ederse döviz mevduatında da bir miktar TL’ye dönüş sağlayabilir.Ancak bu dönemde siyaset üstü bir tavır sergilenmesi ve yönetimde muhalafet kanadına da kulak verilerek, bazı tedbirlerin alınması, sözleşmelerde mücbir sebep maddelerinin işletilmesi gerekebilir.

Önümüzdeki dönem dünyada vahşi kapitalizmin çirkin yüzünü görmeye devam edeceğiz.

Artan hisse senedi sayısı =Artan ölü sayısı

Trump ise hastalardan önce Wall Street bankerlerini kurtaran siyasetçi olarak tarihe geçecektir.

Ali Bahçuvan

Ekonomist