Normalleşme başladığında, Balkanlar ve Sırbistan

Para kazanmak, keyifle harcamak…

www.beeoant.com

Para her yerde kazanılır ama insan her yerde keyifli ve güvenli yaşayamaz…

Elbet Korona günleri de bitecek ve normal gündemimize döneceğiz.Karantina günlerinde ıskaladığımız,dikkat etmediğimiz ve doğal olarak önceliğimiz olmayan yeni ülkeler ,bu ülkelerde yatırım fırsatları tekrar gündeme gelecek. Belki de iş yoğunluğunda rahat rahat ,etraflıca bakamadığımız bu fırsatlara şimdi sakin kafa ile bakmak ve ilerde vereceğimiz kararlar için doğru değerlendirmeler yapmak için bir şanstır zaman bolluğu. Sırbistan su aralar yatırım yapılabilecek ülkeler arasında en fazla konuşulanların başında gelmekte.

Yatırım planları olan yabancıya olumlu bakış acısı, teşvikler…

Ülkenin yüksek potansiyeli ‘ neden yatırım yapılabilir ?’ sorusunun cevabını oluşturuyor. Bu yazımızda son derece detaylı ve sizlere faydalı olabilecek bazı bilgiler bulabilirsiniz.

Ben size, sürecin yatırım ve insan faktörü kısımlarına ilişkin bilgi aktarmak istedim. Yatırımınızın karşılığında para kazanacağınızdan zaten hiç kuşkumuz yok.

Sırbistan özellikle Türk yatırımcı için ülkemizde ki birçok sektörde 1990 – 2000 lı yılların başındaki fırsatları gören ama o dönemde etkin değerlendiremeyen veya değerlendirmiş işini büyütmüş ama şimdi daha da büyük oynamak isteyen, o dönemde iş dünyasında olmayıp şimdi keşke olsaydım diyen, yeni işe atılacak olup fırsatları değerlendirmek isteyen tüm yatırımcılara yüksek kazanç imkânı sunuyor. Tabiri caiz ise size zaman makinesine binme şansı tanıyor.

Şöyle düşünmek lazım; bugünün İstanbul’unu gören bilen birisi olarak Galeria ‘nın ilk açıldığı, Akmerkez in onu takıp ettiği yıllardan sonra geriye baktığınızda AVM sektöründe olmayı kim istemezdi veya yeme içme sektöründe sizinde tutacağına inandığınız fikirleri ya da markaları kendi işiniz olarak hayata geçirme ve bunu ilk yapanlardan birisi olmak kimin hoşuna gitmez ki? Daha eskiye gidersek Doğu Almanya ve Batı Almanya birleştikten sonra oralardan 1 Euro ya fabrika alanlara sonrasında gıpta ve hayranlıkla bakıldığını vizyonel ve akıllı büyük girişimciler olarak anıldıklarını hatırlamıyor muyuz?

Hemen konuyu derinleştirip örnek verecek olursak Sırbistan, Yugoslavya dönemindeki eski tesisler yeni yatırımlarla dönüştürülerek yabancı yatırımcılar için fırsatlar yaratıyor. Sırbistan Hükümeti, kamu kurumlarının özelleştirilmesi için ciddi çaba sarf ediyor ve yabancı girişimcileri bu konuda teşvik ediyor. Bu anlamda 200 e yakın şirket Sırp kökenli olmayan yatırımcılara satıldı. Savunma sektöründe ya da güvenlik sebebiyle yasaklanmış bölgelerde bile Savunma Bakanlığı izni ile sınırlı miktarda katılımlar sağlanabilmekte.

Bu açılardan bakıldığında yatırım fırsatları dünyası bu imkânları başta inşaat sektörü olmak üzere, tekstil, turizm ve tüm diğer sektörler için Sırbistan’da net bir şekilde sunmakta. Ayrıca eski Yugoslavya’nın başkenti olan Belgrad aynı zamanda tüm Balkanlar için halen bir çekim merkezi ve bölgesindeki diğer şehir ve ülkelere mal ve hizmetlerin kolay ulaştırabilmesini sağlamakta. Unutmayalım ki Bu ülkede üretilen ürünler Doğu ve Orta Avrupa ülkelerine kolaylıkla ihracat imkânı bulmakta. Ayrıca Avrupa Birliği, Amerika, Güneydoğu Avrupa ve Rusya’yı da kapsayan yaklaşık bir milyarlık nüfusa sahip olan pazarlara gümrüksüz ihracat yapılabilmekte.

Yatırım yaparken ilk akla gelen işletme maliyetleri de Sırbistan’ı ön plana çıkarmakta. Sırbistan’ı, diğer Orta ve Doğu Avrupa ülkeleri ile kıyasladığınızda işletme maliyetlerinin çok daha düşük olduğunu rahatlıkla görebilirsiniz. 10 yıllık gelir vergisi muafiyeti ve çalışanlar için SSK primleri muafiyetleri gibi teşvikler de kaliteli yatırımcıyı ülkesinde görmek isteyen Sırbistan devletinin yatırımcıya sunduğu avantajlardan bazıları. Tabiî ki Sırbistan bu imkân ve kolaylıkları sadece Türk yatırımcılara sunmuyor tüm ülkelerden kaliteli yatırımcıları ülkesine çekmeyi amaçlıyor. Total , Fiat, Halkbank, Microsoft, Telenor, Coca-Cola, Gazprom, Michelin, China Bank, Reiffeisen ve Intesa Bank bu ülkeye önemli yatırım yapan firmalardan bazıları…

Sırbistan son on yılda 22 milyar doların üzerinde yabancı yatırımı kendisine çekmiş. Çünkü özellikle yatırım kararı vermede çok çok önemli olan yabancı yatırımları garanti altına alan hukuksal ve yasal düzenlemeleri devlet zamanında yapmıştır. Sırbistan Hükümeti 2002 yılında Yabancı Yatırım Yasasını çıkarmakla işe başlamış ve bu yasa ile Sırbistan’da yatırım yapmak isteyen yabancı şirketlere veya girişimcilere cazip ekonomik, yasal ve siyasi bir ortam yaratmayı amaçlamıştır. Ülkedeki yabancı şirketler, yerel firmalar ile eşit ölçüde hak ve yükümlülüklerden yararlanırlar. Sırbistan’ın hedefi en kısa zamanda ve hızlı bir şekilde Avrupa Birliği (AB) yasalarına tam uyumu sağlamaktır. 2009 yılında yatırımlarını ve ticari hayatın önünü açmak için sorunlara somut çözümler getirmiş, gereksiz ve anlamı ortadan kalkmış tüm bürokratik düzenlemeleri kaldırmıştır. 2011 yılı itibari ile 350’den fazla yeni yasal düzenlemeler yapılmış ve Yürürlükte olan Yabancı Yatırımcılar Kanunu ile daha önceki kısıtlamalar kaldırılmış ve uygulama alanı genişletilmiştir. Bu sayede gümrüksüz ithalatın yapılmasına olanak vermiş, kar paylarının transferine izin verilmiş, kamulaştırmaya karşı devlet garantisi sağlanmıştır. Ayrıca yabancı yatırımcılara yönelik kurulan Sırbistan’ın Yatırım ve İhracatı Geliştirme Ajansı (SIEPA) özel önem verilmektedir. SIEPA yabancı girişimcilere özelleştirme programları hakkında ve yatırım fırsatları konularında doğrudan ve güncel bilgiler vermektedir. Sırbistan’a yatırım yapmak isteyen girişimciler, Sırbistan Kalkınma Ajansı’nın web sayfasından verilen teşvikler hakkında da güncel bilgiler edinebilirler. Bunlara ilave olarak Sırbistan potansiyel ülkelerdeki temsilciliklerinde ekonomi danışmanları görevlendirmiştir. Ayrıca 49 ülke ile karşılıklı Yatırım Anlaşması imzalamıştır

Sırbistan’da yatırım yapacağınız bölgeye göre teşvik alabilmektesiniz. Kalkınmada öncelikli bölgeler 4’e ayrılmıştır ve her bölge farklı teşvik ve fırsatlar sunuyor. Yapacağınız yatırım miktarına göre ve yarattığınız istihdam sayısına göre vergi muafiyetleri, maaş desteği teşvikleri verilmekte. Yerel belediyeler de fabrika ve üretim alanları için ücretsiz arsa tahsis edebiliyorlar. Ayrıca yabancı bir ülkede kendi ülkenizden bir bankanın olması büyük bir şans. 2 yıl önce yerel bir bankayı satın alan Halk Bank, Türk yatırımcılar için en büyük dayanak. Kısa sürede Sırbistan’ın iyi bankaları arasına girmeyi başaran Halk Bank, yapıcı ve dinamik bir ekibe sahip ve her sorunuza büyük bir içtenlikle yardımcı oluyorlar. Buraya Türkiye’den gelen tüm yatırımcılar genel müdür seviyesinde dahi sıcak ilgi görüp ciddi anlamda muhatap alındığını hissedebiliyor. Kredi maliyetleri de oldukça uygun Türkiye ile kıyasladığımızda özellikle. Detay bilgi verecek olursak kısa vadeli döviz cinsinden kredilerin maliyetleri %3, uzun vadeli krediler için %5-7 arasındadır. Sırbistan’da şirketlerin niteliği ve niceliği konusunda tam bir şeffaflık söz konusu. Bütün şirketlerin finansal verileri bir sisteme giriliyor ve bu verilere herkes erişilebiliyor. Böylece ticaret kolaylaşıyor, bankacılık hızlanıyor. Türkiye deki gibi iş yapmak istediğiniz bir firma için kapı kapı referans aramak, firma hakkında detaylı bilgi edinmek, çeki muteber mi değil mi diye stres olmak burada iş hayatında yaşanmayan olgular.

Sırbistan su an için AB ye komşu ama yakın zamanda AB içinde yer alacak olan bir ülke. Avrupa Birliği’ne girmek için 400’e yakın uyum yasasını çıkarmış ve mesafeyi daraltmış bir ülkeden bahsediyoruz. AB içinde yerleşmek ve şirket kurmak için Türk vatandaşları olarak aşmak zorunda olunan duvarları ve zorlukları düşünürsek şimdiden Sırbistan’da yerinizi alıp bu zorlukları yaşamadan hatta sunulan kolaylıkların avantajını arkanıza alıp herkesten bir adım önde yatırımınızın getirisini, öngörünüzün keyfini ve yaşam kalitenizin tadını çıkarabilirsiniz.

İşadamı gözü ile her unsuru değerlendireceğinize inanıyoruz ama aynı zamanda sosyal bir varlık olan insana da bu ülke yüksek yasam keyfi sunuyor. Sırbistan’da belirli kalemler için harcamanız ödemeniz gereken fiyatlar özellikle sosyal hayat anlamında Türkiye’ye göre daha uygun. Ucuz algısı ise Türkiye’de lüks olarak tükettiğiniz bazı kalemleri Sırbistan’da zaten standart olması ve normal fiyatlardan size sunulmasından kaynaklanıyor. Özellikle yeme-içme ve eğlence sektöründe hizmet veren yerlerde fiyatlar daha uygun olarak karşınızı gelir. Beslenme alışkanlıklarından dolayı porsiyonlar Türkiye’dekinin nerede ise iki katıdır. Et ve süt ürünleri Türkiye’ye nazaran çok uygun fiyatlıdır. 1 kg. Kırmızı et 5 EUR civarında. Türkiye’deki gibi alkol tüketiminde ek vergiler olmadığından kafelerde veya barlarda günlük tüketimde alkollü içecekler için nerede ise marketteki ile aynı fiyatı ödersiniz. Ama size sadece bunlar fikir vermesin tekstil ürünleri her anlamda pahalı. Örnek verecek olursak Takım elbise, ayakkabı, ev tekstili Türkiye alıştığımız kaliteden çok uzakta ve fiyat olarak en az iki kat yüksekliğindedir. Bir et tüketimi ülkesi olan Sırbistan’da sebze de Türkiye ‘ye göre pahalıdır. Bunun yanı sıra unlu mamuller için en doğru adres PEKARA’lardır. Yani semt fırınları. Oldukça ucuz ve çok kaliteli börekler, sandviçler yiyebilirsiniz.

Yerleşim için bakarsak Belgrad bugün Balkan’ların ve eski Yugoslavya’nın en gelişmiş şehirlerinden biridir. Şehir cetvelle çizilmiş gibi belli başlı bulvarlarla birbirine bağlanmış düzenli bir yapıya sahiptir, ulaşım kolaydır. Merkezde iyi standartlarda yaşanılabilecek bir daire aylık ortalama 250 civarındadır. Evlerin çoğu mobilyalı veya yarı mobilyalıdır. Ev satın almakta ekonomik gücünüz var ise çok iyi bir seçenek. Henüz AB ye girmediği için ev fiyatları ve arazi fiyatları çok uygun. Eski mimariye sahip Nişantaşı tarzı evler buranın genel mimarisini oluşturuyor. Genelde fiyatlar birim metrekare üzerinden hesaplanıyor. Lokasyona ve evin durumuna göre mt2 başına fiyatlar 500 EUR’dan başlıyor. Yeni modern evler Sırpların tercih ettiği ve su an çok fazla olmayan evler. Talep fazla, konut stoku az olduğu için bu evler de mt2 başına fiyatlar 3500 EUR’ ya kadar çıkabiliyor.

Belgrad’ın sokakları hafta içleri bile capcanlı. Gece hayatının hep hareketli olduğu bu şehirde, nehir üzerindeki teknelerde dünya klasmanında disko ve barlar, sabaha kadar süren bir canlılığa sahip. Parti dendiği zaman Avrupa’nın en önde gelen ülkelerinden biri olma gibi bir üne sahip olan Belgrad’a gece hayatı konusunda hakkının verilmesi gerekiyor. Her ne kadar bahar ve yaz aylarında bu durum efsanevi noktalara ulaşıyor olsa da tüm yıl boyunca aslında hayat çok farklı değil. Sokaklar gece dolup sabaha kadar eğlencenin dozu azalmak bilmiyor Belgrad’da gece hayatı sadece bu kentte yaşayanlar için değil, komşu ülkelerden gelen eğlence tutkunları için de bir fenomen haline gelmiş. Sadece hafta sonu için; Almanya, Macaristan, Slovenya ve Hırvatistan başta olmak üzere diğer birçok yakın Avrupa ülkelerinden ziyaretçinin akın ettiği Belgrad gece hayatının ünü Time Dergisi ve CNN’e kadar yansımış. Belgrad’a ilk defa gidecekler için Belgrad gece hayatı dahilinde var olan etkinlikleri gün gün takip edebileceğiniz ve rezervasyon yaptırabileceğiniz Beogradnacu sitesini tavsiye ederiz. Burada gece klüpleri rezervasyonsuz misafir kabul etmiyorlar çünkü. Böylece Belgrad’a gitmeden önce hangi gün hangi etkinliğe gideceğinizi kararlaştırabilir ve seyahat planınızı önceden hazırlayabilirsiniz. Fakat Belgrad sadece yeme içme ve gece hayatında oluşmuyor. Şehir kültürel anlamda köklü bir altyapıya sahip. Opera, tiyatro, sinema ve festivaller şehrin günlük olağan yaşantısında vazgeçilmez yer tutmakta. 160 gün değişik başlıklarda festival ve etkinlik düzenlenen bir şehirden bahsediyoruz.

İnsanları huzurlu, Türklere bakış açısı çok sıcak eğitim kaliteli ve uygun fiyatlı keza yeme içme de öyle ve Türkiye’ye 2 saat mesafede. Dilediğiniz zaman çok kısa bir sürede özlediklerinize kavuşma imkânı sunuyor mesafe anlamında. Ortak kültürümüzün harmanlanmasıyla bu topraklarda insanlarla iletişim kurarken kendinizi çok rahat hissediyorsunuz çünkü birbirimizi rahat anlayabiliyoruz. Geçmişten gelen Türk-Sırp veya Doğu-Batı etkileşimi en bariz bir şekilde halkın kullandığı deyimlerde atasözlerin de bile görülmekte. Çok sayıda ortak kullanılan kelimenin yanı sıra eşit, eş anlamlı veya benzer anlamlı atasözlerimiz var.

Mesela;

Balık baştan kokar. Od glave riba smrdi.

Ayağını yorganına göre uzat. Opruži se prema guberu.

Ağaç yaş iken eğilir. Drvo se povija dok je mlado.

Bin ölçüp bir biçmeli. Sto puta meri jednom seci.

Bilmemek ayıp değil, sormamak ayıp. Nije sramota ne znati, nego je sramota ne pitati. Havlayan köpek ısırmaz. Pas koji laje ne ujeda.

Bilindiği gibi atasözleri toplum içinde benimsenmiş yaşatılmış tecrübenin ve ortak geçmişin ürünüdür. Daha farklı örnek vermek gerekirse mesela Nasrettin Hoca hikâyeleri Sırp nüfusunun yaşadığı topraklarda çok yaygındır ve çok sevilmektedir. Sırplar arasında Nasrettin Hoca yerine Ero gelir, ama çoğu hikâyede isimden başka bir şey değişmemiştir. Dolayısı ile Sırplar, kültürel olarak hem doğudan hem de batıdan etkilenmiş. Kullandıkları dilden, sevdikleri yemeklere kadar her konuda ortak noktalara rastlayabiliyorsunuz. Bu yüzden sizlere tavsiyem sadece gezerken bile Sırpları dikkatlice izlerseniz, birçok ortak yönümüzün olduğunu sizlerde göreceksiniz. Bu arada Türklere bakış açısının da son derece sıcak olması bizce çok önemli. Bugün Batı Avrupa da birçok yerde (Almanya, İsviçre vb) yerel halkın kibarda olsalar biraz tepeden bakmaları, bazılarının yüksek egosu, yabancıyı hiç tanımadan da olsa dışlamaları Sırbistan da hiç göremeyeceğiniz şeyler. Bunda buraya gelen Türklerin öğrenci, turist veya işadamı olması da çok etkili ama yüzyılların getirdiği bağlar bizlerin burada rahat etmemizi sağlıyor.

Kısacası yatırım fırsatlarının yanı sıra bizi buraya çeken Sırpların da bizler gibi yardımsever ve misafirperver insanlar olmaları, Belgrad’ın yemyeşil bir şehir olması, Şehrin betona teslim olmaması, AB ülkeleri gibi pahalı olmamasıydı. Özellikle yeme-içme konusunda biz Türkler için harika bir yer. En vasat yerde bile yeseniz gene Türkiye’deki birçok yerden daha güzel hizmet alıyorsunuz. Yabancı olduğunuzda sizi kazıklamaya çalışmıyorlar. Sırplar için yabancı isen fiyat gene neyse o. İkiyüzlülük yok.

Birkaç günlüğüne turist olarak ta gelseniz devamlı olarak yaşasanız yukarıda saydığım şeyler her zaman her ortamda dikkat ettiğimiz noktalar.

Sosyal hayat, güvenli bir ortam, neşeli bir yasam, çocuklarına kaliteli uluslararası okullarda Türkiye’ye göre çok daha uygun maliyetlerde eğitim verdirmek isteyenler içinde doğru adresin burası olduğunu düşünüyoruz.

Bugün Sibirya da para kazanabilirsiniz ama kazandığınız paranın tadını orada çıkarabilir misiniz? Hem keyifli yaşayıp hem para kazanabileceğiniz insan hayatında önemli iki faktörü bir arada sunabilen bir ülke Sırbistan.

Para her yerde kazanılır ama insan her yerde keyifli ve güvenli yaşayamaz…