Sanica Isı halka arzı tamamlandı. Gedik yatırım liderliğinde halka arz olan şirket, 15-18 Kasım tarihlerinde satış işlemini tamamladı ve toplamda 40.000 000 TL değerdeki hisselerin tamamı satıldı.
Halka arza, yurt içinden ve yurtdışından, kurumsal ve bireysel bazda, toplam satılacak hissenin 10.9 katı talep geldi. Bu rakam herhangi bir halka arz için gayet etkileyici bir rakamdır.
Bu halka arzda toplam 8 yurtdışı kurumsal yatırımcıya satış gerçekleşti. Ancak bunların içinde en dikkat çeken Norveç’li bir emeklilik fonu oldu.
Yurt dışı kurumsal yatırımcı için ayrılmış yüzde 10 oranındaki hissenin yarısını yani yüzde 5’ini bu emeklilik fonu aldı.
Bütün satılan hisselerin yüzde 5’inin sahibi Norveç’li bu emeklilik fonu oldu. Parasal büyüklüğü ile adından sıkça söz ettiren ve sermaye piyasalarının gözdesi olan bu emeklilik fonuna biraz yakından bakalım.
Norveç’in başkenti Oslo merkezli olan bu banka 1816 yılında kurulmuş.
Norveç Varlık Fonu’nun kuruluşu
Norveç Varlık Fonu (Fon), Kuzey Denizi’nde petrol keşfedildikten sonra, ekonomiyi petrol gelirlerindeki iniş ve çıkışlardan korumak için kuruldu. Esas amacı, hem mevcut hem de gelecek nesillerin petrol zenginliğinden faydalanabilmesi için, finansal bir rezerv ve uzun vadeli bir tasarruf planı (long-term savings plan) olarak hizmet etmektir.
Petrol, 1969’da dünyanın en büyük açık deniz petrol alanlarından (the world’s largest offshore oilfields) biri olan Norveç açıklarında keşfedildi. Aniden satılacak çok petrol oldu ve ülke ekonomisi çarpıcı bir şekilde büyüdü. Ekonomideki dengesizlikleri (imbalances in the economy) önlemek için petrol ve gazdan elde edilen gelirin dikkatli kullanılması gerektiğine ‘erken’ (early) karar verildi. 1990’da Norveç parlamentosu bunu desteklemek için bir yasa (legislation) çıkardı, şimdiki Global Emeklilik Fonu’nu oluşturdu ve ilk para 1996’da fona yatırıldı. Adından da anlaşılacağı gibi, fonun sadece yurtdışında yatırılması gerektiğine karar verildi.
Petrol geliri Norveç için çok önemliydi ama bir gün petrol de tükenecektir. Fonun amacı, bu parayı sorumlu bir şekilde kullanmayı, uzun vadeli düşünmeyi ve böylece Norveç ekonomisinin geleceğini korumayı sağlamaktır.
Fon nasıl büyüdü?
Petrol ve gaz üretiminden elde edilen gelirler fona aktarılsa da, bu mevduat fonun değerinin yarısından azını oluşturmaktadır. Çoğu, hisse senetlerine, sabit getirili varlıklara, gayrimenkul ve yenilenebilir enerji altyapısına yatırım yaparak kazanılmıştır.
Fon şu anda dünyanın en büyük fonlarından biri ve dünyanın borsada işlem gören şirketlerindeki tüm hisselerin neredeyse yüzde 1,5’ine sahiptir.Bu, dünya çapında (worldwide) yaklaşık 9.000 şirkette, her yıl kârlarından küçük bir pay alma hakkı veren holdinglere sahip olunduğu anlamına gelir.Ayrıca fon, dünyanın önde gelen bazı şehirlerinde kira geliri sağlayan yüzlerce binaya sahiptir. Fon ayrıca ülkelere ve şirketlere verilen kredilerden istikrarlı bir gelir akışı elde eder. Yatırımlarını geniş bir alana yayarak fonun para kaybetme riski azaltılmaktadır.
Fonun birikimleri nasıl harcanır?
Norveç hükümeti her yıl fonun yalnızca küçük bir bölümünü harcayabilir,ancak bu yine de devletbütçesinin (government budget) neredeyse yüzde 20’sine tekabül etmektedir. Fonun nasıl yönetilmesi gerektiği konusunda geniş bir siyasi fikir birliği (broad political consensus) vardır. Bugün ne kadar az harcanırsa, gelecekte gerilemeler ve krizlerle başa çıkmak için o kadar iyi durumda olunur. Bu itibarla, bütçe fazlaları (budget surpluses) fona aktarılır, bütçe açıkları (deficits) fondan karşılanır. Başka bir deyişle, yetkililer zor zamanlarda daha çok, iyi zamanlarda daha az harcama yapabilirler. Fon gelecekte de olabildiğince çok insana fayda sağlamak için, politikacılar bir mali kural (fiscal rule) üzerinde anlaştılar. Bu da fonda beklenen getiriden fazlasını harcamayı sağladı. Ortalama olarak, hükümet, yılda yüzde 3 civarında olduğu tahmin edilen fona yalnızca reel getirisinin eşdeğerini harcamak durumundadır. Bu şekilde, petrol gelirleri (oil revenue) ancak kademeli olarak ekonomiye aktarılır. Aynı zamanda, fonun sermayesi değil, sadece fonun getirisi harcanır.
Fonun rolü, milli servetin mümkün olduğu kadar uzun sürmesini sağlamaktır. Yatırımlarının son derece uzun vadeli bir perspektifi vardır ve kısa vadede büyük değer dalgalanmaları (big swings in value) ile başa çıkabilmesini sağlar. Norveç halkı adına fonun yöneticisi olarak hedef, fonun büyümesi ve bunun kalıcı olması (fund grows and endures) için yalnızca orta düzeyde bir riskle mümkün olan en yüksek getiriyi elde etmektir.
Fonun sürdürülebilir yatırımları (sustainable investments)
Şirketlerin faaliyetlerinin çevredeki topluluklar ve çevre üzerinde büyük etkisi vardır ve toplumun şirketlerin nasıl davranması gerektiği konusunda her zamankinden daha büyük beklentileri vardır. Zamanla, bu onların kârlılığını ve fonun getirisini etkileyebilir. Fon, 74 ülkede yaklaşık 9.000 şirkette uzun vadeli bir yatırımcı olarak, yatırımcıların kârlılık taleplerinin toplumun şirketlerden daha geniş beklentileriyle uyumlu hale getirilmesiyle ilgilenir. Çevresel ve sosyal konuları (environmental and social issues) dikkate alır, yatırım yaptığı şirketlerin net beklentilerini yayınlar.
Norveç Parlamentosu ve Maliye Bakanlığı, fonun yönetimine ilişkin kurallar belirlemiş ve fonun yönetimineilişkin sorumluluğu Norges Bank’a devretmiştir. Maliye Bakanlığı, şirketlerin etik değerlendirmelerini yapmak üzere bağımsız bir Etik Kurulu (Council on Ethics) da kurmuştur. Etik Konseyi, tavsiyelerini Norges Bank’ın İcra Kurulu’na (Executive Board) gönderir, o da daha sonra dışlama, gözlem veya aktif sahiplik hakkında nihai kararı verir. Fonun kendisi de diğer şirketlere ve bir bütün olarak topluma önemli maliyetler getiren ve bu nedenle uzun vadeli sürdürülebilir kabul edilmeyen şirketlerden ayrılmaya karar verebilir.
Fonun hâlihazırdaki toplam piyasa değeri 10.913.768.061.832 NOK olup, yatırım yapılan ülke sayısı 72, toplam yatırım adedi 11.235’dir.
Para Ajansı Telegram grubuna üye olun => https://t.me/paraajansi paraajansı
Bizi Twitter’da takip edin =>https://twitter.com/home
