İşte Borsa İstanbul’un Alfabesi!

Yatırım araçları içinde yer alan hisse senedi alma işlemi için belli bir bilgi birikimimizin olması gerekir. Öncelikle piyasayı iyi takip etmeli ve iyi bir araştırma yapıp piyasayı analiz etmelisiniz. Hissede olan yükseliş ve düşüşler ile ilgili yakından takipte kalmanız gerekir. Takip etmediğimiz ama portföyümüzde bulunan hisse senedi şans oyununa benzer. Hisse senedi takibini internet üzerinden yapabilirsiniz. Borsa açılış saatiyle beraber internet üzerinden bazı sitelere giriş yaparak borsayı takip edilebiliyor.

Alım satıma konu olan mal, menkul kıymet, kıymetli evrak ve madenlerin alıcısı ile satıcısını buluşturan kurumsal piyasalara borsa denir. Borsa, hisse senetleri, borçlanma araçları ve yatırım fonları gibi menkul değerler ve petrol, altın, kahve gibi enstrümanların alınıp satıldığı düzenli ve denetlenen piyasalara verilen genel bir isimdir.

Enstrümanlar, alıcı ile satıcı ve aracı kurum gibi elemanlar arasında el değiştirir. Bunlardan herhangi biri olmazsa borsadan söz edilemez. Bunun nedeni ise arz-talep ortamının yaratılamayacak olmasıdır.

Bir şirketin borsada işlem görebilmesi için borsaya kote edilmesi gerekir. Kote etmek demek borsaya kayıt olmak ve işlem için izin almak demektir. Borsaya kaydı olmayan şirketler ticari işlem yapamazlar.

Örneğin; siz A hissesini 20 liradan almak istiyorsunuz. Satıcı dediğimiz kişi ise aynı hisseyi 20 liradan satmak için emir verdi. Bu iki emir birbiri ile eşleştiği zaman; siz hisseyi alırsınız satıcı da satmış olur. İşte borsa, bu işlemlerin belli kurallar çerçevesinde gerçekleştiği ve kurumsal yapısı bulunan bir piyasadır.

Borsa hafta içi sabah 10 gibi açık konuma gelir ve akşam 6 gibi kapanış yapar. Hafta sonları hisse senedi alıp satamazsınız.

Hisse senedi bir şirketin anaparasının eşdeğer parçalarından biri. Bir şirkete ait hisse senedini satın alan kişiler o şirketin ortakları arasına katılırlar. Hisse senedi, şirket ile hisse sahibi arasındaki özel ilişkiyi ifade eder ve iyi bir yatırım aracıdır. Hisse senedi alırsanız şirkete ortak olmuş ve bazı sorumlulukları almış olursunuz.

Borsaya Yeni Başlayanlara Tavsiyeler

• Başlamadan Önce Borsanın İşleyişini Öğrenin

Borsanın işleyişiyle ilgili en temel bilinen şeylerden biri aynı kelimeleri duyduğunuz için klişe haline gelmiş bilgi; fiyatlar düşükken satın alıp, fiyatlar yükseldiğinde satış yaparak kar elde etmektir. Borsa sürekli bu şekilde işler. Değişen şeyler ise alıcılar, satıcılar ve fiyatlardır.

Borsanın işleyişinde alıcılar ve satıcılar karşılıklı olarak fiyatta anlaşmak üzere toplanırlar. Alıcıların çoğunlukta olduğu hisse senetlerinde fiyatlar yükselirken, satıcıların çoğunlukta olduğu dönemlerde hisse senetlerinin fiyatları geriler.

Deneyimli bir borsacı olmanız çok daha anlaşılır bir şekilde karar vermenizi sağlar. Çünkü işlemlerde ne kadar rahat ve bilgili olursanız, kazancınızda o kadar yüksek olur. Borsada işlem yapmaya başlamadan önce sanal borsa uygulamaları ile deneyim kazanmalı, borsada emir tipleri öğrenilmeli ve borsada işlem yapma konusunda bilgi sahibi olunmalıdır.

• Piyasayı Takip Edin

Yeni yatırım yapmaya başlayan bir borsacı için piyasa takibi yapmak karmaşık gelebilir. Hangi verilerin izlenmesi gerektiği, açıklanan verilerin etkilerinin neler olacağı ve bunun portföye nasıl yansıyacağı gibi pek çok konuyu öngörebilmede zorlanmak oldukça normaldir.

Örneğin, teknoloji sektörüyle yakından ilgileniyor ve sürekli gelişmeleri takip ediyorsanız borsada da teknoloji sektörüne ait hisse senetlerini değerlendirip analiz edebilirsiniz. Bu sayede hem daha kolay yatırım yapabilir hem de piyasa takibinde zorlanmazsınız.

Ülke ekonomimizin dışa bağımlılığının yansıması olarak borsa da dış etkilerden fazlaca etkilenmektedir. Bu bağlamda dış haberler ve ülkenin siyasi gündemi takip edilerek yatırım yapmak gerekir. Gündemi takip eden bir yatırımcı adayı için borsada para kaybetmeden yatırımlar yapmak zor değildir.

Finansal Ölçüler ve Tanımlar. Fiyat-kazanç oranı, hisse başına kazanç, öz sermaye karlılık oranı, yıllık büyüme oranı gibi kavramların ne demek olduklarını öğrenin. Bunların nasıl hesaplandığını bilip farklı şirketleri bu ölçütleri kullanarak karşılaştırmak hayati önem taşımaktadır.

Popüler Hisse Seçimi ve Zamanlama Metotları. Temel analiz ve teknik analizlerin nasıl yapıldığını, farklarını ve hangisinin hangi yatırım stratejisi için en iyi seçenek olacağını bilmelisiniz.

Borsadaki Emir Çeşitleri. Borsa emri, limitli emir, zaman koşullu emir ve yatırımcılar tarafından kullanılan diğer borsa emirlerini bilmeniz önemlidir.

• Portföy Oluşturun

Borsa oldukça hareketli bir piyasadır ve bu piyasada paranızı tek bir enstrümana bağlamak, büyük bir risk almak demektir. Elbette kimse bu riski almak istemez; fakat avantajlı gördüğü uzun zamandır takipte olduğu ve iyi analiz ettiği hisse için de varını yoğunu ortaya koyar. Oysaki bu hisseye birkaç alternatif seçerek, söz konusu olabilecek riskleri ilk baştan engellemiş olursunuz.

Alım – satım yapabileceğiniz borsada çok sayıda enstrüman vardır. Bu sayede küçük miktardaki birikimlerle de borsada yatırım yapabilirsiniz. Önemli olan paranın büyüklüğü değildir. Yönetim konusu önemlidir. Öyle ki ufak miktardaki birikimlerinizi doğru oluşturulmuş portföy sonucunda ciddi büyüklüklere ulaşma şansınız olur.

Yatırım portföyünüze alım yaparken hisse fiyatları ile ilgili isabetli tahminlerde bulunabilmek için piyasada işlem gören hisselerin fiyat hareketlerini bir süre izlemek, şirketlerin finansal verilerini, büyüme ve karlılık beklentilerini iyi araştırmak gerekir.

Sermaye piyasalarında işlem yapmak üzere kurulan ve SPK tarafından aracılık yetkisi ve lisansı verilen kuruluşlardır. Yatırımcılar, işlem yapma yetkilerinin bulunmadığı hisse senetleri, döviz, vadeli işlem piyasalarında aracı kurumlar kanalıyla alım satım yapabilirler. Yatırımcı ile piyasalar arasında aracılık işlevi gören aracı kurumlar yaptıkları işlem başına komisyon alırlar.

• Aracı Kurum Seçin ve Yatırım Yapmaya Başlayın

Herhangi bir borsa yatırımcısı bir aracı kurum kullanmadan şirket hissesi alıp satamaz. Bu çok uzun uğraş ister ve zaman kaybettirdiği gibi birçok prosedüre neden olur. Bu nedenle mutlaka aracı bir kurum ile çalışmak gerekiyor. Ancak bu şekilde borsada kazanç elde edebilirsiniz.

Bankalar dahil olmak üzere bu hizmeti veren birçok şirket var. Borsacıya burada düşen görev aracı kurumun beklentilerinin karşılayıp karşılamadığınız incelemek. Ayrıca bankaların borsa komisyon oranları ile diğer aracı kurumların komisyon oranları farklılık gösterir.

Aracılık yapan şirketlerin ayırt edici temel özelliklerinden biri yatırımcılardan kesilen komisyonlar. Özellikle aktif olarak borsada işlem yapanların en uygun komisyon oranlarına sahip firmaya yönelmesi gerekiyor. Borsada büyük kazanmak isteyenlerin dikkat etmesi gereken diğer bir hususta işlem yapacakları şirketin hızlı alım satım yapıyor olması.

Borsaya yeni başlayanlar gerek finansal okuryazarlık düzeylerini artırmak, gerek borsada başarılı olmak için teknik ve temel analiz becerilerini geliştirmek gerekir.

Teknik Analiz, “dünün, yarın ne olacağına dair net bir resim ortaya koyduğu konseptine bağlıdır. Teknik analistler alım satım yaparken haberleri açık tutmazlar. Onun yerine günlük, haftalık ve aylık tablolara ilgi gösterirler. Tablolarda bulunması gereken bir kalıp varsa, teknik analistler onu bulur. Hisse fiyat hareketlerini ve gelecekteki piyasa eğilimlerini, alım satım hacmini ve enstrümanlara duyulan açık ilgiyi hesabına katan geçmiş piyasa hareketlerine ait tabloları çalışarak tahmin etme metodudur.”

Temel Analiz, Teknik analize göre kapsamlı ve daha esaslı bir araçtır. Daha çok bilgi ve döküman isteyen bir analiz yöntemidir. Şirket ile ilgili finansal açıdan birçok şeyi görmemize yardımcı olan bir yöntemdir. Uzun vade yatırımlarında kesinlikle araştırılması gereken sürekli takip edilmesi gereken bir analiz yöntemidir. Bir hissenin gelecekteki fiyat hareketlerini, o finansal enstrümanın altında yatan şeyin temel arz ve talebini etkileyecek istatistiklerin yanı sıra ekonomik, politik, çevresel ve diğer ilgili faktörlere de dayalı olarak tahmin etme metodudur.”

BİST Borsa İstanbul’un kısa adıdır. Aralık 1985’te İMKB adıyla kurulan İstanbul Menkul Kıymetler Borsasının adı Aralık 2012’de BİST yani Borsa İstanbul olarak değiştirildi.

BİST 100 Borsa İstanbul’da Ulusal pazarda işlem gören hisse senetleri arasından en yüksek piyasa değerine ve işlem hacmine sahip 100 hissenin dahil edildiği bir gösterge endeksidir. Borsa İstanbul’da hisse senedi piyasasının genel performansı BİST 100 pay endeksine göre ölçüm yapar. BİST 100 dışında BİST 50, BİST 30 gibi işlem hacimlerine ve piyasa değerlerine göre seçilen hisselerin yer aldığı farklı pay endeksleri ile BİST BANKA, BİST TURİZM gibi sektörel pay endeksleri, BİST İZMİR gibi şehir endeksleri, kar payı dağıtan hisselerden oluşan BİST TEMETTÜ endeksi gibi pay endeksleri mevcuttur.

Menkul kıymetlerin bir gün içinde alıp satılması üzerine kurulan bir yatırım stratejisidir. Day trade yatırımcıları bir hisse senedinin fiyatında gün içinde oluşan farktan yararlanırlar. Kar elde etmeyi hedeflerler. Day trade işlemlerinden kar elde etmek için yatırımcıların piyasayı sürekli izlemek gerekir. Çeşitli algoritmalardan ve teknik analiz metodundan yararlanmayı bilmeleri gerekir.

Bir varlığın alış ve satış fiyatları arasındaki farka spread veya makas denir. İşlem hacminin yüksek olduğu piyasalarda spread daha dar, düşük olduğu piyasalarda ise daha yüksektir. Spread özellikle döviz piyasalarında işlem yaparken önemlidir.

Sermaye piyasası Kurulu (SPK) 1981 yılında 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu ile Kurulmuştur. SPK’nin işlevi ve temel görevleri:

• Sermaye piyasalarının, güvenli, adil, etkin ve şeffaf olarak çalışmasını sağlamak
• Tasarruf sahiplerinin haklarıın korunmasını sağlamak,
• Sermaye piyasasının çalışma kurallarını belirlemek,
• Aracılık faaliyetlerinin esaslarını belirlemektir.

Sermaye piyasalarında işlem yapmak üzere kurulan ve SPK tarafından aracılık yetkisi ve lisansı verilen kuruluşlardır. Yatırımcılar, işlem yapma yetkilerinin bulunmadığı hisse senetleri, döviz, vadeli işlem piyasalarında aracı kurumlar kanalıyla alım satım yapabilirler. Yatırımcı ile piyasalar arasında aracılık işlevi gören aracı kurumlar yaptıkları işlem başına komisyon alırlar.

Yükseliş trendinde olan piyasalara boğa piyasası düşüş trendine olan piyasalara da ayı piyasası denir. Boğa piyasasında ekonomik büyümenin hızlanacağı ve varlık fiyatlarının yükselmeye devam edeceği beklentisi hakimdir. Ayı piyasasında ekonominin daralacağı veya durgunlaşacağı ve varlık fiyatlarının gerileyeceği beklentisi hâkimdir.

Birikimlerinizi veya elinize geçen toplu parayı vadeli mevduat hesaplarında tutmak yerine risk alarak borsada yatırıma dönüştürebilirsiniz. Pasif gelirden daha fazlasını kazanmak isterseniz bir aracı kurumda yatırım hesabı açarak işlem yaparsınız. Fiyatının yükseleceğini tahmin ettiğiniz yatırım araçlarını satın alabilirsiniz.

(Kader Tez, Para Ajansı)

(https://www.doviz.com/makale/yeni-baslayanlara-14-adimda-borsa-nedir/148)