Yıllara göre dolar bazında asgari ücret nasıl değişti?

Asgari ücret 2023 yılında 8 bin 505 lira oldu. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin dolar bazında asgari ücretin 455 Amerikan dolarına yükseldiğini duyurdu. Bakan Bilgin bunun 2002’den bu yana dolar bazında en yüksek asgari ücret olduğunu bildirdi. 

Ekonomistler ise bu hesaplamada dolar enflasyonunun dikkate alınmadığını belirtiyor. 

Dolar bazında asgari ücret son 20 senede nasıl değişti? AK Parti iktidarı döneminde en yüksek asgari ücret kaç dolar oldu? 

Bakan Bilgin’in açıkladığı verilere iki türlü eleştiri var. Birincisi Dolar enflasyonunu hesaba katmamak. İkincisi enflasyon hesabında yıllık ortalamayı almamak.

Yıllık ortalama asgari ücret nasıl hesaplanır?
Gerek lira gerekse dolar bazında asgari ücret hesaplamasında hükümet yetkilileri ve araştırma kurumları birbiriyle çelişen veriler açıklıyor.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın sitesinde her ay aylık net asgari ücretin ne kadar olduğu belirtiliyor. Ancak bazı yıllar asgari ücrete bir kez zam yapılırken, bazı yıllarda yıl içinde de zam geldi. Hatta yılda üç farklı asgari ücretin uygulandığı dönemler de oldu.

Örneğin 2022 yılının ilk yarısında 4 bin 253 lira olan asgari ücret ikinci yarısında 5 bin 550 lira oldu. 2022 yılında asgari ücretin aylık ortalaması ise 4 bin 877 lira olarak gerçekleşti. Yıllık kazanılan toplam ücreti 12 aya bölerek bu ortalamayı buluyoruz.

Dolar bazında asgari ücret nasıl hesaplanır?
Dolar bazında asgari ücreti aylık veya yıllık olarak hesaplayabiliriz. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası sitesinde aylık ve yıllık dolar kuru bilgileri yer alıyor. Dolar kuru sene boyunca değişkenlik gösterdiğinden yıllık kur ortalamasını kullanmak gerekiyor. Aylık hesapta aylık kur ortalaması kullanılıyor.

Nominal ücret mi gerçek ücret mi?
Nominal ücret, enflasyonun dikkate alınmadığı ücreti yansıtıyor. Gerçek (reel) ücret ise enflasyonun da dikkate alındığı hesaplama. Yıllar arasında karşılaştırma yaparken enflasyonun dikkate alındığı gerçek ücret sağlıklı bir kıyas imkânı tanıyor.

Enflasyon hesaba katılmazsa en yüksek ücret 2023’te
Enflasyon dikkate alınmazsa 2000 yılından bu yana yıllık asgari ücret en yüksek 456 Dolar ile 2023 yılında olacak. Neden “olacak” diyoruz? Çünkü henüz 2023 yılında yıllık ortalama dolar kurunun ne olacağını bilmiyoruz.

2023 hesaplaması için 20 Aralık 2022 kurunu kullandık. 2023’te dolar kurunun seyrine göre bu miktar artabilir veya düşebilir.

Bu nominal hesapta daha önce en yüksek asgari ücret 2016 yılında 430 dolar ile görülmüştü.

Dolar enflasyonu: En yüksek asgari ücret 2016’da
Peki, dolar enflasyonu dikkate alındığında asgari ücret nasıl değişti? Bugünün (Aralık 2022) değeriyle asgari ücret 2000’den itibaren her sene nasıl değişti? Bunu hesaplamak için ABD’deki enflasyon oranını dikkate almak gerekiyor.

Buna dayalı hesaplamada şu veriler ortaya çıkıyor: 2000-2023 yılları arasında en yüksek reel asgari ücret 2016 yılında 534 dolar ile görüldü. Yani 2016’daki asgari ücretin Aralık 2022 itibariyle değeri 534 dolar.

2010’da gerçek asgari ücret 532 dolar iken 2013’te 529 dolar; 2008’de ise 525 dolar olmuştu.

Akademisyen Prof. Dr. Selçuk Şirin, Bakan Bilgin’in paylaştığı hesaplamaya sosyal medyada tepki göstererek “Bir öğretmen olarak böyle şeyler yayılınca çocuklar adına üzülüyorum. Bir öğrenci şu tabloyu hazırlasa F alır. Sebep? Doların da enflasyon var! 2002'deki 1$ bugün 1.67$ ediyor. Geçen seneki 316$ bile bugün 347$ ediyor. $ Alım gücü sabit değil.” dedi. Kerim Rota ise Bakan'ın asgari ücret paylaşımını 'dezenformasyon' olarak niteledi. (euronews)