Borsa İstanbul’da Robotlar ve Bank of America

Borsa İstanbul’da Robotlar ve Bank of America gündemden düşmüyor. Getiri potansiyeli varsa iflas açıklamış bir şirketin hisseleri bile alınıp, satılabiliyor. Tabii bu kadar yüksek hızla yapılan işlemlerle bireysel yatırımcının önüne geçiyorlar. Bu yazımızda piyasalardaki robotların etkilerini inceleyeceğiz.

Toplam aktif büyüklük olarak ABD’nin en büyük ikinci bankası olan Bank of America’ 1904’te Amadeo Giannini tarafından kuruldu ve günümüzde 150 bin çalışanı bulunmaktadır.

2.34 trilyon dolarlık varlığıyla JP Morgan Chase & Co’dan sonra ABD’nin en büyük 2.bankasıdır. 4500’e yakın şube sayısı ile ABD genelinde hizmet vermektedir.

2006 yılında Merrill Lynch yatırım yönetimi şirketini BlackRock ile birleştirerek yüzde 50’sine sahip olduğu yeni bir şirket kurdu. Bu şirket kuruluş semayesi olarak 13.8 milyar dolar gösterdi. „Merrill Lynch International Investment Funds“ (MLIIF) adıyla faaliyet gösteren bu şirket, Amerikan borsasının yüzde 20’si gibi önemli bir bölümünü elinde bulunduruyor.

Merrill Lynch 1 Ocak 2009 tarihinde, 14 Eylül 2008 tarihinde yapılan anlaşma uyarınca Bank of America bünyesine katıldı.

30 Ekim 2020’de Merrill Lynch Yatırım Bank A.Ş ünvanını Bank Of America Yatırım Bank AŞ olarak değiştirdi. Kurumun üye kodunda herhangi bir değişiklik yapılmadı.

2010’dan bu yana, Bank of America, operasyonlarını otomatikleştirmelerine yardımcı olmak için şu anda üretimde bulunan 22 robot da dahil olmak üzere yeni teknoloji girişimlerine yaklaşık 25 milyon dolaryatırım yaptı. Bu robotlar sadece piyasalar için değil, iş süreçlerinin de kalite yönetimini sağlamak içinde tercih sebebi oldu.

Robotlar & Piyasalar & Krizler!

Piyasada robotların ani satışları ve ani alışları ile sert hareketler görülüyor. Teoride piyasalarda hacmi artırması nedeniyle olumlu karşılanan robot işlemler özellikle kriz dönemlerinde paniğin artmasına yol açabiliyor.

Algoritmik robotlar için neyin alınıp neyin satıldığının genellikle önemi yok. Getiri potansiyeli olduğu sürece iflas açıklamış şirketin payları bile alım-satıma konu olabiliyor. Bu durum riskleri de beraberinde getiriyor. HFT’ler her ne kadar işlem hacmini canlandırsa da kontrolsüz şekilde büyümesi ise finansal piyasaların güvenilirliğini tehlikeye sokabiliyor.

Borsa İstanbul, (BIST) 2015 yılında birincil veri merkezinde kolokasyon hizmetine başladı. Türk hisse senedi piyasasında algoritmalar üzerinden yüksek frekanslı işlemler (HFT) için altyapıyı hayata geçirdi. Bu noktada Credit Suisse, borsada HFT algoritma çalıştıran robotların getirdiği 4 değişime dikkat çekiyor.

• İşlem hacimlerinde artış
• Büyük hisselerde alım satım makası daralması
• Ana hisseler gün sonu işlemlerinde daha volatil
• Büyük hisselerde daha az boşluk

Malum, pandemi sonrası Borsa İstanbul’da yatırımlara olan ilgi arttı, yeni yatırımcı sayısı çok. Toplamda 2.3 Milyon’a yakın yatırımcı sayısı mevcut. Halka arzlar ile her geçen gün artıyor. Fakat piyasalardaki oynaklık yeni yatırımcıyı korkutuyor. Bu konu ile ilgili ne yapılabilir? Nasıl önlemler alınabilir? Sermaye Piyasası Kurulu emir silme komisyonlarını arttırabilir mi? Büyük hisselerde robotlar sert hareketler yaptığı için yatırımcılar açığa satışında olmadığı BIST 100 dışı hisselere yöneldi.. Oysaki o hisseler Borsa İstanbul’un temeli olan Bist 30 hisselerinden daha tehlikeli olarak, daha sığ olarak bilinirdi yıllarca.

Robot yazılımın yaptığı işlem hacmi, bir hisse senedinde yapılan işlem hacmininin yüzde 70’ini oluşturursa sorun yok, yabancı yatırımcının yaptığı işlem hacmi, yüzde 50 ‘yi aşarsa gene yok, ama yerli yatırımcı yaparsa var. Yabancıya her şey serbest iken yerliye ceza kesiliyorsa sıkıntı var demektir.

“Türk yatırımcıya ceza kesiliyorsa, robotlara ve yabancı sahiplerine de kesilebilmelidir.”

Yabancı yatırımcı bugün yaptığı gibi algoritma ya da robot kullanamazdı. Sırf işlem hacmi artsın diye yapay zekalı algoritmalara da gerek yoktu, bizler vardık. Büyük para ile işlem, alım veya satım yapmak demek, işlem hacminin belli bir yüzdesini mecburen aşmak demek sonuçta. Ama sonra yasal düzenlemeler geldi, her an ceza ve işlem yasağı korkusu, piyasada gerçek işlem hacmini oluşturan traderları piyasadan uzaklaştırdı.

( Para Ajansı – Kaan Tabak )