Piyasalarda neler oluyor? Halka arzlara talep patlaması, araba fiyatları artmaya devam eder mi?

Halka arzlara talep patlaması

Halka arzlara olan talep tüm dünyada artıyor. En son yapılan Esenboğa Enerji halka arzında birincil piyasada halka arzda en fazla talep( yaklaşık 1,3 milyar TL ) ve en fazla yatırımcı sayısı ile (250 bin kişiye yakın) iki rekor aynı anda kırıldı.

Bu sadece Türkiye’de değil dünyada da yaşanan bir moda durumunda… Ünlü yatırımcı Warren Buffett, ABD’de halka arzlara büyük yatırımlar yapmaz, hatta tam tersine eleştirirdi. 1956 yılında Ford’un halka arz edilişinden bu yana halka yeni arz edilen ABD şirketine de yatırım yapmadığı konuşulurken, bulut veri depolama unicorn şirketi Snowflake’e yatırım yaptı. Bu şirket yazılım sektöründe tüm zamanların en yüksek halka arz fiyatıyla, yatırımcılardan büyük ilgi gördü. Bu, aynı zamanda bu yıl ABD’de gerçekleşen en büyük halka arz oldu. Snowflake, açılış fiyatı olan 120 dolardan yükselerek halka arzın ilk gününde yükselerek 253,93 dolarda kapattı. Warren Buffett’ın şirketi, ilk gün yaklaşık 700 milyon dolarlık hisse satın aldı ve daha ilk günde %111 yükselişle milyonlarca dolar kazandı. 319 doları gören hisse senetleri bu cuma 228 dolardan kapattı.

Daha 6 ay öncesine kadar halka arzlar pandemi nedeniyle erteleniyordu. 14 Mart 2019’da Volkswagen, kamyon birimi Traton’un halka arzını piyasa şartları iyileşene kadar askıya aldığını duyurmuştu. Volkswagen daha önce yaptığı açıklamada Traton’un yüzde 25’inin

halka arzından 5-6 milyar euro gelir beklendiği bildirmişti.

Aradan geçen zamanda piyasalara pompalanan paralar, borsaları coşturdu ve halka arzlara talebi patlattı. Herkes halka arza koşarken geçtiğimiz ay halka arzdan vazgeçtiğini söyleyen bir şirket ise herkesi şaşırttı. Enda Enerji Holding A.Ş isimli İzmir merkezli çok ortaklı şirket, önce Sermaye Piyasası Kuruluna başvurarak ön izin aldı ve ana sözleşme değişikliği için başvurdu. Ancak yönetim kurulunun oy birliği ile yaptığı bu başvurusuna rağmen yatırımcıların aynı yönetim kurulunun önerileri ile genel kurulda halka açılmaktan vazgeçmesi, SPK tarafından incelenmesi gereken bir olaydır.

Araba fiyatları artmaya devam eder mi?

Ekonomide normalleşme ile beraber araç

fiyatlarında da bir normalleşme olacaktır. İstanbul’dan yaklaşık bir buçuk saat yolculukla ulaşacağınız Kırklareli iline 35-40 km mesafede Dereköy sınır kapısı var. Burayı geçtiğinizde araba fiyatı 4‘te birine düşüyorsa, İstanbul’da 400 bin liraya aldığınız arabayı , 2 saat yolculukla 100 bin liraya alabiliyorsanız. Bu sistem sürdürülemez. Dünyanın en pahalı arabasına binmek zorunda kalan vatandaş için bu durum artık ceza haline gelmiştir. Yurtdışında 1 senelik geliri ile araba alanlar varken kendi ülkemizde vatandaş 30 senelik geliri ile araba alıyorsa, arabalar çok fazla pahalıdır ve bu işe çözüm bulunmalıdır.

Peki neden pahalı ?

Otomotiv Distribütörleri Derneği (ODD) verilerine göre, Türkiye’de otomobil ve hafif ticari araç pazarı, yılın 9 ayında 2019’un aynı dönemine göre yüzde 75,5 büyüyerek 493 bin 621 adet olarak gerçekleşti.

Otomobil satışları, 9 aylık dönemde geçen yıla göre yüzde 70 artarak 388 bin 690 adet olurken, hafif ticari araç pazarı yüzde 99,2 yükselişle 104 bin 931 adede ulaştı.

İkinci el araç satışlarının ise ocak-eylül döneminde geçen senenin aynı dönemine kıyasla yüzde 25,5 artarak 3 milyon 537 bin 698’den 4 milyon 439 bin 890’a çıktığını bildirildi.

Yani üretim sorunu yok, kimsenin de araba bulamamış durumda olmaması gerekiyor ama stokçuluk söz konusu ve rant elde etmeye çalışan yamyamlar var. Patates soğanda yapılan manipülasyona karşı nasıl Tarım Kredi Kooperatifleri devreye sokulduysa burada da artan talebe ve yatırım iştahına karşı TOGG yerli otomobil kozu oynanmalıdır. Araba bir yatırım değildir ve eğer yatırım aracı olarak alana zarar ettirmez iseniz araba fiyatları düşmez. Ama TOGG yerli araba en başta yatırım araçlarına göre daha yüksek getiri yaratacak fırsatlar sunmalıdır. TOGG için ön ödemeli satış kampanyası yapılmalı ve para toplanmalıdır. Ayrıca bu şirketin halka arzı da için de hazırlık yapılmalıdır. Devlet bu noktada rant elde edenlere ve olası ötv indirimini fiyatlara yansıtmayanlara rant vergisi ve cezası kesmelidir. Yoksa 2021 yılında araba yerine eşeğe binmemize aldırış etmeyecek bir fırsatçılar ordusu söz konusudur.

Borsa yurtdışına endeksli

Borsalar bu hafta Trump’ın sağlığı ve ABD’de tartışılan ikinci teşvik paketine endeksli hareket edecektir. Trump’ın sağlık haberleri nedeniyle manipülasyon yapılabilir. Temel göstergeleri bozuk olan ABD ekonomisinde daha önce de ikinci, üçüncü ve dördüncü paketlerin açıklanacağını beklediğimi söylemiştim.Sistemin devamı için ikinci paket şimdi geliyor. Bakalım kaç ay idare edecek ?

Ali Bahçuvan / Ekonomist