Türkiye kendi jet motorunu mu üretecek? KAAN için kritik adım!
Türkiye kendi jet motorunu mu üretecek? KAAN için kritik adım! Tüm detaylar ve daha fazlası…
Şahin İncesöz
Yayınlama Tarihi: 28.09.2025 20:24
—
Son Güncelleme: 28.09.2025 20:24
Türkiye kendi jet motorunu mu üretecek? KAAN için kritik adım!
Türkiye, savunma sanayinde tarihi bir eşik aşmaya hazırlanıyor. Milli Muharip Uçak KAAN için yerli jet motoru geliştirme süreci tüm hızıyla devam ediyor.
Şu anda KAAN prototiplerinde ABD üretimi F110 motorları bulunuyor. Ancak uzun vadede hedef, tamamen yerli imkânlarla üretilecek TF35000 motorunun uçağa entegre edilmesi. Bu motor, TUSAŞ ve TEI iş birliğiyle geliştiriliyor.
Dünyada tam bağımsız jet motoru üretebilen ülkeler ise yalnızca BM Güvenlik Konseyi’nin daimi 5 üyesi: ABD, İngiltere, Fransa, Rusya ve Çin . Türkiye’nin KAAN için geliştirdiği motor, hayata geçtiğinde bu ayrıcalıklı kulübe girilmesi anlamına gelecek.
Savunma uzmanlarına göre, Türkiye’nin jet motoru geliştirme kapasitesine ulaşması, sadece hava kuvvetlerinin modernizasyonu için değil, aynı zamanda küresel savunma dengelerinde stratejik bir sıçrama olarak değerlendiriliyor. ABD ile yakın zamanda gerçekleştirilen temaslardan KAAN’ın motoruna ilişkin net bir sonuç çıkmaması ise Türkiye’yi hem yeni yabancı işbirliği arayışlarına yöneltebilir hem de yerli jet motoru çalışmalarına ivme kazandırabilir.
Dünyada jet motoru geliştirme ve üretme kapasitesine sahip ülkeler sınırlıdır. Bu teknoloji, yüksek mühendislik bilgisi, malzeme bilimi ve uzun yıllar süren Ar-Ge gerektirir. Günümüzde kendi jet motorunu üretebilen başlıca ülkeler şunlardır:
1. ABD
• Dünyanın en büyük üreticisi konumunda.
• Şirketler: General Electric (GE Aviation), Pratt & Whitney.
• Hem sivil (Boeing, Airbus için motorlar) hem de askeri (F-16, F-35, F-22) jet motorlarını üretir.
2. İngiltere
• Dünyanın önde gelen üreticilerinden biridir.
• Şirket: Rolls-Royce.
• Hem Airbus hem askeri uçaklar için motor üretir.
3. Fransa
• Şirket: Safran (eski Snecma).
• ABD’li GE ile ortak CFM International şirketi aracılığıyla en çok kullanılan yolcu uçağı motorlarından CFM56 ve LEAP’i üretir.
• Dassault savaş uçaklarının motorlarını da yapar.
4. Rusya
• Sovyet döneminden beri güçlü bir motor sanayisine sahip.
• Şirketler: Saturn, Klimov, Soloviev.
• Su-27, Su-35, MiG-29 gibi savaş uçaklarının motorlarını üretir.
5. Çin
• Son yıllarda hızla gelişti.
• Şirket: AVIC / AECC.
• Yerli motor WS-10 ve CJ-1000A (C919 yolcu uçağı için) projelerini yürütüyor.
6. Hindistan
• Yerli motor geliştirme çalışmaları var.
• GTRE (Gas Turbine Research Establishment) tarafından Kaveri motoru üzerinde çalışıldı, HAL Tejas için hedeflenmişti. Henüz tam anlamıyla seri üretimde değil ama teknoloji geliştiriliyor.
7. Almanya
• İkinci Dünya Savaşı’nda jet motorunun öncüsü (Messerschmitt/Heinkel).
• Günümüzde bağımsız tam motor üretiminden çok Airbus ve MTU Aero Engines üzerinden ortak üretim ve parça katkısı yapıyor.
8. Japonya
• Şirket: IHI Corporation.
• Sivil (Boeing motor programlarında ortak) ve askeri (F-3 yeni nesil savaş uçağı motoru prototipleri) üretim yapıyor.
9. Diğerleri (kısmi üretim / ortaklık ağırlıklı)
• Türkiye → TUSAŞ / TEI üzerinden ABD ile ortak (F110, F135 parçaları), kendi motor projeleri (TF6000, TF10000, MMU Kaan için TF35000 motoru hedefleniyor).
• Ukrayna → Motor Sich (özellikle helikopter ve bazı jet motorlarında güçlü).
• İtalya, Kanada, İspanya → Daha çok parça, montaj ve ortak programlarda katkı sağlar.
Türkiye, savunma sanayinde tarihi bir eşik aşmaya hazırlanıyor. Milli Muharip Uçak KAAN için yerli jet motoru geliştirme süreci tüm hızıyla devam ediyor.
Şu anda KAAN prototiplerinde ABD üretimi F110 motorları bulunuyor. Ancak uzun vadede hedef, tamamen yerli imkânlarla üretilecek TF35000 motorunun uçağa entegre edilmesi. Bu motor, TUSAŞ ve TEI iş birliğiyle geliştiriliyor.
Dünyada tam bağımsız jet motoru üretebilen ülkeler ise yalnızca BM Güvenlik Konseyi’nin daimi 5 üyesi: ABD, İngiltere, Fransa, Rusya ve Çin . Türkiye’nin KAAN için geliştirdiği motor, hayata geçtiğinde bu ayrıcalıklı kulübe girilmesi anlamına gelecek.
Savunma uzmanlarına göre, Türkiye’nin jet motoru geliştirme kapasitesine ulaşması, sadece hava kuvvetlerinin modernizasyonu için değil, aynı zamanda küresel savunma dengelerinde stratejik bir sıçrama olarak değerlendiriliyor. ABD ile yakın zamanda gerçekleştirilen temaslardan KAAN’ın motoruna ilişkin net bir sonuç çıkmaması ise Türkiye’yi hem yeni yabancı işbirliği arayışlarına yöneltebilir hem de yerli jet motoru çalışmalarına ivme kazandırabilir.
Dünyada jet motoru geliştirme ve üretme kapasitesine sahip ülkeler sınırlıdır. Bu teknoloji, yüksek mühendislik bilgisi, malzeme bilimi ve uzun yıllar süren Ar-Ge gerektirir. Günümüzde kendi jet motorunu üretebilen başlıca ülkeler şunlardır:
1. ABD
• Dünyanın en büyük üreticisi konumunda.
• Şirketler: General Electric (GE Aviation), Pratt & Whitney.
• Hem sivil (Boeing, Airbus için motorlar) hem de askeri (F-16, F-35, F-22) jet motorlarını üretir.
2. İngiltere
• Dünyanın önde gelen üreticilerinden biridir.
• Şirket: Rolls-Royce.
• Hem Airbus hem askeri uçaklar için motor üretir.
3. Fransa
• Şirket: Safran (eski Snecma).
• ABD’li GE ile ortak CFM International şirketi aracılığıyla en çok kullanılan yolcu uçağı motorlarından CFM56 ve LEAP’i üretir.
• Dassault savaş uçaklarının motorlarını da yapar.
4. Rusya
• Sovyet döneminden beri güçlü bir motor sanayisine sahip.
• Şirketler: Saturn, Klimov, Soloviev.
• Su-27, Su-35, MiG-29 gibi savaş uçaklarının motorlarını üretir.
5. Çin
• Son yıllarda hızla gelişti.
• Şirket: AVIC / AECC.
• Yerli motor WS-10 ve CJ-1000A (C919 yolcu uçağı için) projelerini yürütüyor.
6. Hindistan
• Yerli motor geliştirme çalışmaları var.
• GTRE (Gas Turbine Research Establishment) tarafından Kaveri motoru üzerinde çalışıldı, HAL Tejas için hedeflenmişti. Henüz tam anlamıyla seri üretimde değil ama teknoloji geliştiriliyor.
7. Almanya
• İkinci Dünya Savaşı’nda jet motorunun öncüsü (Messerschmitt/Heinkel).
• Günümüzde bağımsız tam motor üretiminden çok Airbus ve MTU Aero Engines üzerinden ortak üretim ve parça katkısı yapıyor.
8. Japonya
• Şirket: IHI Corporation.
• Sivil (Boeing motor programlarında ortak) ve askeri (F-3 yeni nesil savaş uçağı motoru prototipleri) üretim yapıyor.
9. Diğerleri (kısmi üretim / ortaklık ağırlıklı)
• Türkiye → TUSAŞ / TEI üzerinden ABD ile ortak (F110, F135 parçaları), kendi motor projeleri (TF6000, TF10000, MMU Kaan için TF35000 motoru hedefleniyor).
• Ukrayna → Motor Sich (özellikle helikopter ve bazı jet motorlarında güçlü).
• İtalya, Kanada, İspanya → Daha çok parça, montaj ve ortak programlarda katkı sağlar.