Dünya Enerji Konusuna Kilitlendi Üretim ve Tüketim Rakamları

Dünya Enerji Konusuna Kilitlendi Üretim ve Tüketim Rakamları. Uluslararası  Enerji Ajansı (IEA) tarafından yayımlanan enerji bülteni sektöre ışık tutuyor. TSKB Yatırım değerlendirdi.


TSKB Yatırım Enerji Bülteni:
 

Kritik minerallere olan talepteki güçlü artış 2024’te de sürdü.

Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) tarafından yayımlanan “Küresel Kritik Mineraller Görünümü 2025” raporuna göre, 2021 ile 2024 yılları arasında lityuma olan talep yıllık bazda yaklaşık %30 arttı. Aynı dönemde grafite olan talep %7,7, nikel talebi %6,1 ve kobalt talebi ise %5,7 oranında artış gösterdi. Elektrikli araçlar, batarya depolama, yenilenebilir enerji ve şebeke altyapıları kritik minerallere olan talebin artmasında önemli rol oynadı. Özellikle Çin’deki şebeke yatırımlarındaki artış, bakıra olan talepte itici bir güç olarak öne çıkarken; enerji sektörü, lityum, nikel, kobalt ve grafit gibi kritik minerallerdeki talep artışının %85’ini oluşturdu.

Talepteki bu artışa rağmen, IEA arzda da artış öngörüyor. Çin, Endonezya ve Demokratik Kongo Cumhuriyeti öncülüğünde, özellikle batarya fiyatları üzerinde baskı oluşabileceği belirtiliyor. Ancak, talebin artmaya devam etmesi beklenirken, IEA yatırımların sektörel ve ekonomik belirsizliklerden etkilendiğine dikkat çekiyor. Bu doğrultuda, kritik minerallere yapılan yatırımlar 2023’te %14 artarken, 2024 yılında yalnızca %5 artarak 54,6 milyar ABD dolarına ulaştı.

IEA, temiz enerji teknolojilerinde kritik minerallere olan talebin artmaya devam edeceğini öngörüyor. IEA’nın 2050 Net Sıfır Senaryosu’na göre, bakır talebinin 2024’te 7,7 milyon tondan 2050’de 19,7 milyon tona yükselmesi bekleniyor. Aynı dönemde grafit talebinin yıllık 1,5 milyon tondan 8,3 milyon tona, nikel talebinin ise 0,6 milyon tondan 8,3 milyon tona çıkması öngörülüyor.

Raporda ayrıca, 2020 ile 2024 yılları arasında kritik minerallerin üretiminin büyük ölçüde sınırlı sayıda lider tedarikçi ülkenin elinde yoğunlaştığı belirtiliyor. Özellikle nikel ve kobalt için coğrafi yoğunlaşmanın arttığı vurgulanıyor. Bununla birlikte, rapor üretimde çeşitliliği sağlamak için iyi tasarlanmış politika desteği ve küresel iş birliği ihtiyacına dikkat çekiyor.
 

Kurulu Güç Analizi

Türkiye’nin toplam kurulu elektrik üretim kapasitesi, 2025 Nisan ayı sonunda 118.721 megavat (MW) seviyesindeyken, 2025 Mayıs ayı sonunda 118.935 MW’a sınırlı bir artış gösterdi. Nisan ayına kıyasla, Mayıs ayında toplam 213,7 MW net kurulu güç devreye alındı. Bu kapasitenin 207,8 MW’ı güneş enerjisi santrallerinden sağlandı. Rüzgar enerjisi santrallerinin kurulu gücü 8 MW artarken, yenilenebilir atık kullanan santrallerin kurulu gücü 2,1 MW azaldı. Diğer santral türlerinde ise bir değişiklik olmadı.

Mayıs ayında işletmedeki santrallerin %60,7’si yenilenebilir kaynaklardan oluşmaktadır. Hidroelektrik santraller, Türkiye’nin toplam kurulu elektrik kapasitesinin %27,1’ini oluştururken, rüzgar ve güneş santrallerinin toplam kurulu güç içindeki payı %30,1 ile hidroelektrik santrallerin payını aşmıştır.

---

Mayıs 2025 Kaynaklara Göre Kurulu Güç Dağılımı:

• Güneş: %18,9

• Rüzgar: %11,1

• Termik (Fosil Yakıt): %39,3

• Biyokütle: %2,0

• Jeotermal: %1,5

---

Üretim - Tüketim Analizi

Türkiye’de elektrik üretimi, 2025 Mayıs ayında 27,4 TWh (teravatsaat) olarak gerçekleşti. Bu rakam, Nisan ayındaki yaklaşık 27,3 TWh seviyesinden hafif bir artışa işaret ediyor. Mayıs ayında günlük ortalama lisanslı elektrik üretimi, önceki aya göre %0,6, geçen yılın aynı dönemine göre ise %1,2 artış gösterdi.

---

Kaynaklara Göre Elektrik Üretimi 

• Termik: %44,2

• Barajlı (Reservoir Type): %10,6

• Nehir Tipi (Run of River): %10,4

• Rüzgar: %10,1

• Güneş: %13,1

• Jeotermal: %3,2

• Biyokütle: %3,0

---

Termik santraller, Nisan ayında üretilen elektriğin %43,6’sını karşılarken, Mayıs ayında bu oran %44,2'ye yükseldi. Kaynağa göre üretim dağılımına bakıldığında, hidroelektrik santrallerin elektrik üretimindeki payı %26,7’den %26,9’a hafif bir artış gösterdi. Rüzgar enerjisinin payı %10,1, jeotermal enerjinin payı ise %3,2 oldu.

Yenilenebilir enerji santralleri, Nisan ayında toplam üretimin %54’ünü, Mayıs ayında ise %53,2’sini sağladı. Barajlı hidroelektrik santraller, Mayıs ayında toplam üretimin %16,5’ini, güneş enerjisi santralleri ise %13,1’ini sağladı. Böylece, barajlı HES’lerden sonra en fazla üretimi yapan yenilenebilir enerji kaynağı güneş enerjisi oldu. Rüzgar ve güneş santralleri toplamda %23,2 oranında elektrik üretimine katkı sağladı.